Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Axborotlashgan jamiyat - ko‘pchilik ishlovchilarning axborot, 
ayniksa uning oliy shakli bo‘lmish bilimlarni ishlab chiqarish, saqlash, 
qayta ishlash va amalga oshirish bilan band bo‘lgan jamiyatidir.
Jamiyatni 
axborotlashtirish 
deganda, 
axborotdan 
iqtisodni 
rivojlantirish, 
mamlakat 
fan-texnika 
taraqqiyotini, 
jamiyatni 
demokratlashtirish va intellektuallashtirish jarayonlarini jadallashtirishni 
ta'minlaydigan jamiyat boyligi sifatida foydalanish tushuniladi. 
Darhaqiqat, jamiyatni axborotlashtirish — inson hayotining barcha 
jabhalarida intellektual faoliyatning rolini oshirish bilan bog‘liq obyektiv 
jarayon hisoblanadi. 
Jamiyatni 
axborotlashtirish 
respublikamiz 
xalqi 
turmush 
darajasining yaxshilanishiga, ijtimoiy ehtiyojlarning qondirilishiga, 
iqtisodning o'sishi hamda fan-texnika taraqqiyotining jadallashishiga xizmat 
qiladi. 
Jamiyatni axborotlashtirish jarayonini 5 asosiy yo‘nalishga ajratish 
mumkin: 
1. Mehnat, texnologik va ishlab chiqarish jarayoni vositalarini 
kompleks avtomatlashtirish. 
2. Ilmiy tadqiqotlar, loyihalash va ishlab chiqarish jarayonlarini 
axborotlashtirish. 
3. Tashkiliy - iqtisodiy boshqarishni avtomatlashtirish. 
4. Aholiga xizmat ko‘rsatish sohasini axborotlashtirish. 
5. Ta'lim va kadrlar tayyorlash jarayonini axborotlashtirish.

---

72 
Axborotlashgan jamiyatda barcha sohalarni kompyuterlashtirish 
orqali barchamiz zaruriy axborot manbalariga kirish imkoniga ega 
bo‘lamiz. Undan tashqari axborotlarni qayta ishlash avtomatlashtirilgan 
bo‘ladi. Jamiyatning rivojlanishi axborotlar ishlab chiqarish bilan bog‘lik 
bo‘ladi.
Shunday qilib, axborotlashgan jamiyatda bilimlar ishlab chiqiladi va 
iste’mol qilinadi, bu esa aqliy mehnatga talabni kuchaytiradi. Shu bois 
insondagi bilimga bo‘lgan ehtiyoj kuchayadi va undan ijodiy yondashuv 
talab qilinadi. 
XX asr oxirlarida ilg‘or mamlakatlarda fan va texnika 
rivojlanishining real amaliyotida nazariyotchilar yaratgan axborot 
jamiyati manzarasining chizgilari sekin - asta namoyon bo‘lmoqda. Butun 
dunyo makonining elektron kvartira va kottejlarida yashovchi kishilar 
yagona kompyuterlashgan va axborotlashgan jamiyatga aylanishi 
kutilmokda. 
Istalgan 
turar 
joy 
turli 
elektron 
uskunalar 
va 
kompyuterlashgan moslamalar bilan jihozlanadi. Odamlar faoliyati 
asosan axborotni qayta ishlashga qaratiladi, moddiy ishlab chiqarish esa 
mashinalarga yuklanadi.
XX asrning so‘nggi o‘n yili mobaynida axborotlar bilan ishlash va 
axborot-lashtirish juda rivojlandi. Bunga sabab shundaki, kundalik 
turmushda axborotlar, ularni qayta ishlash va uzatishning ahamiyati ortib 
bormoqda. Bu esa, o‘z navbatida jamiyatning har bir a’zosidan 
axborotlashtirish va axborot texnolo-giyalari sirlarini, uning qoida va 
qonuniyatlarini mukammal bilishni taqozo etadi. 
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so‘ng, axborotlashtirish 
va axborot texnologiyalaridan foydalanish yo‘nalishida katta tadbirlar 
amalga oshirildi. Hukumatimiz tomonidan qabul qilingan «Ta'lim 
to‘g‘risida»gi Qonunda bu dasturning tub mohiyati bayon etilgan. 
Shuningdek, so‘nggi 5-6 yil ichida bu sohada qabul qilingan qator 
hujjatlar axborotlashgan jamiyatni qurish eng oliy insoniy orzu-niyatga 
aylanganligidan dalolat beradi. 
Axborotlashgan 
jamiyatga 
o‘tishda 
kompyuter 
va
telekommunikatsiya axborot texnologiyalari negizida yangi axborotni 
qayta ishlash sanoati yuzaga keladi. Shulardan kelib chiqqan holda 
quyidagi ta’rifni kiritish mumkin: