Минерал ўҒитлар технологияси. Тупроққа минерал ўғитлар солишнинг зарурияти

Ёпишқоқлик.


Ёпишқоқлик - дисперс материалларни ҳар хил катталикдаги агломератлари ҳосил бўлиш хусусияти ва маълум ташқи шароитдаги мустаҳкамлиги. Ёпишқоқлик стандарт шароитдаги синовларда олинган агломератлар мустахкамлигини характерлайди.
Ёпишқоқликка кўплаб бир-бири билан боғлиқ омиллар таъсир кўрсатади. Буларниниг энг муҳимлари: намлик, гигроскопиклик, эрувчанлик, кимёвий таркиб, гранулометрик таркиб, заррачалар катталиги ва шакли, механик босим, сақлаш шароити ва давомийлиги.
Энг кўп ёпишқоқликка гигроскопик, кукунсимон ўғитлар эгадир. Бўлак ва заррачалар орасида учрашиш катта булади. Гранулланган ўғитлар ичида энг ёпишқоқлиги юқориси - бу паст зичликка эга гранулалардир.
Сувда эрувчан минерал ўғитларнинг ёпишқоқлигини қуйидаги усуллар билан камайтириш мумкин:
намлиги минимал бўлган гранулланган ўғитлар ишлаб чикариш; мустаҳкам гранулалар олиш; омборга юбориш ёки қадоқлашдан аввал совитиш; ўғитни ҳаводан намлик ютишининг олдини олиш (қоп ва омбор, транспорт герметиклиги, гранулаларни қоплаш).
Амалий шароитда ўғитлар ёпишқоқлигининг қуйидаги даражаси мавжуд бўлади. Ўғитнинг ёпишқоқлиги цилиндрик бузилишга қаршилик катталиги билан аниқланади.

1-5 жадвал.

Ўғитлар ёпишқоқлигини баҳолаш.

Ёпишқоқлик даражаси	Ёпишқоқликни баҳолаш	Парчаланиш қаршилиги, кПа
I II III IV V VI VII	Оз ёпишади Кучсиз ёпишади Қисман ёпишади Ўртача даражада ёпишади Eтарли даражада ёпишади Kучли ёпишади Жуда кучли ёпишади	<98,1 98,1…196,2 196,2…392,4 392,4…686,7 686,7…981 981…1471,5 > 1471,5

1-6 жадвал.

Оддий ва мураккаб ўғитлар учун қуйидаги ёпишқоқлик классификацияси мавжуд.

Ёпишқоқлик синфи	Парчалаш кучи, кПа	Рухсат этилган намлик миқдори, %	Ўғит
Кучли ёпишувчи Кучсиз ёпишувчи Зичлаш хусус. эга Ёпишмайдиган	> 98,1 9,8…98,1 0…9,8 0	< 0,5 0,5…1,0 <1 >1	Нитроаммофоска, нитрофос, нитрофоска, диаммофос, термик кислота, карбамид ва аммофос асосида мураккаб аралаш ўғит, суперфосфат асосида уч асосли аралашма. Кукунсимон аммофос, полиаммонийфосфат, уч асосли аралашма N: P2O5 : K2O = 1: 1: 1 гранулланган аммофос асосида. Қоратоғ аммиакли селитраси. Қоратоғ хом-ашёси асосидаги аммофос, гранулланган. Гранулланган қўш ва оддий суперфосфат асосидаги фосфор-калийли аралашма.