Минг қуёш шуъласи

267
Минг куёш шуъласи
,
ни, жанглар тўхтаганини тушун тирди. Энди уни 
етимхонага жойлаштириш ҳеч кимнинг хаёлига 
ҳам келмайди. 
– Ҳаммамиз бирга яшаймиз – отанг, мен ва Зал-
май. Ҳеч қачон бир-биримиздан ажралмай яшай-
миз – ваъда бераман. Албатта, сен қачон дир биз-
ларни ташлаб кетасан. Кун келиб, бирорта йигит-
ни ёқтириб қоласан ва у сени олиб кетади. 
Муридан кетадиган пайт келганида Залмай 
Алёнанинг бўйнига маҳкам ёпишиб олди. 
– Залмай, тушунсанг-чи, эчкини автобусга 
чиқаришмайди. – Унга қайта-қайта тушун-
тиришга уринди Лайло. 
Тариқ Кобулга борганда унга бозордан худди 
шунга ўхшаш эчки сотиб олишга ваъда бергач-
гина, тинчиди. 
Саид билан ҳам йиғлаб хайрлашишди. У Та-
риқ ва унинг оиласи учун қадрдон бўлиб қолган-
ди-да! Саид уларнинг боши узра Қуръонни тутиб 
турди. Лайло, Тариқ ва болалар муқаддас китоб-
ни уч мартадан ўпиб тавоф қилишди. Саид улар-
нинг юкларини машинага ортиб, автобус стан-
циясигача кузатиб қайтди. Кейин йўлакда тур-
ганча уларнинг ортидан қўл силкиб қолди. 
Елиб бораётган автобус ойнасидан ортга назар 
соларкан, Лайлонинг миясини Мурини ташлаб 
кетиб тўғри қилдикми, деган савол ёриб ўтди. 
Икки акаси, ота-онаси шаҳид бўлган, ваҳшиёна 
портлашлар чанги босилмаган замин уларни қан-
дай қарши оларкан? Шу аснода беихтиёр отаси 
айтган сатрлар қулоғи остида жаранглади:
Чўлғонур ҳар томи беҳад моҳитоб анворида.
Минг қуёшнинг шуъласи порлайди ҳар деворида.
Кўзлари ёшланди. Кобул уни кутяпти. У Кобулга 
керак. Аммо олдинда уни яна бир видо кутмоқда. 

---

268
Холид Хусайний
,
Уруш Кобул, Ҳирот ва Қандаҳорни боғловчи афғон 
йўлларининг дабдаласини чиқарганди. Эндилик-
да Ҳиротга фақат Эрон орқали, Машҳаддан ўтиш 
мумкин эди. Шу боис бир оқшом Машҳадда, меҳ-
монхонада тунашга тўғри келди. 
Жуда гавжум ва сершовқин шаҳар экан. Лайло 
ойнадан сирғалиб бораётган хиёбонлар, масжид-
лар, ресторанларга қараб борарди. Мана, мино-
ралари ва гумбази осмонга санчилиб турган оби-
да – шиаларнинг саккизинчи имоми – Имом Ризо 
мақбараси. Қандай қурилган бўлса, шундайлигича 
сақланиб келмоқда. Афғо нистонда-чи? Қанча-қан-
ча тарихий оби далар вайронага айланди. Негадир 
шу зумда баҳайбат Будда ҳайкалларини кўз олдига 
кел тирди. Афғонлар ана шундай мўъжизани асраб 
қолишолмади. 
Эрон – Афғон чегарасига етгунча ўн соатча йўл 
босишди. Чегарага яқинлашган сари ойна орти-
даги манзаралар ҳам кўнгилсиз, нохуш тус олар-
ди. Йўлларда яккам-дуккам қочоқлар лагерлари, 
чанг-тўзон ичида қолган қора чодирлар, тунука 
уйлар, ялангоёқ болалар кўз га ташлана бошлади. 
Лайло Тариқнинг қўлидан маҳкам тутиб олди. 
Ҳиротнинг аксарият кўчаларига тош ётқизил-
ган, хушбўй арчалар экилган, бузилган бинолар 
тиклана бошлаганди. Светофорлар мунтазам 
ишлар, электр таъминотида ҳам узилиш йўқ... 
Ҳирот ҳокими Исмоилхон Кобулнинг кўрсатма-
сини кутиб ўтирмай, Эрон–Афғон чегарасидаги 
божхона масканларидан тушадиган маблағнинг 
катта қисмини ободончилик ишларига ажрата-
ётгани ҳақида Лайло қачондир эшитганди. 
Уларни «Муваффақ» меҳмонхонасига олиб бо-
раётган таксичи ҳам ҳоким ҳақида оғзидан бол 
томиб гапириб кетди. 
Икки кун меҳмонхонада яшаш учун шу пайт-
гача жамғарган пулларининг бешдан бирини 

---

269
Минг куёш шуъласи
,
сарфлашга тўғри келди. Бошқа иложи ҳам йўқ 
эди. Машҳаддан келгунча болалар анча ҳолдан 
тойишганди. Хона калитини топшираркан, кекса 
маъмур бу ерда жуда кўп журналистлар, хайрия 
ташкилотлари вакиллари яшашини маълум қилди. 
– Бир пайтлар бу ерда Бин Лодиннинг ўзи ҳам 
бир кун туриб кетганди, – деди у паст овозда 
мақтанаркан. 
Хонага иккита каравот қўйилган, ваннада 
жўмракдан совуқ сув оқиб турар, деворда шоир 
Абдуллоҳ Ансорийнинг портрети осилган эди. 
Деразадан йўлакларига ғишт ётқизилган, гулла-
ри барқ уриб очилган хиёбон кўзга ташланади. 
Болалар хонада телевизор йўқлигидан шикоят-
ланишди. Кейин бирин-кетин уйқуга кетишди. 
Тунда Лайло босинқираб, бир марта уйғониб ҳам 
кетди. Кейин қандайдир туш ҳам кўрди, аммо 
мазмуни эсида қолмади. 
Эрталаб нонуштадан сўнг, Тариқ такси тутиб 
келди.
– Сен ёлғиз ўзинг бориб келмоқчимисан? – 
сўради у Лайлодан. 
Азиза отасининг қўлидан ушлаб олди, Залмай 
унинг оёғига ёпишди. 
– Шунақа.
– Мен хавотир оламан-ку!
– Ҳаммаси яхши бўлади. Ваъда бераман. Сен 
болаларни бозорга олиб бор. Ул-бул оларсан. 
Такси жўнаб кетиши билан Залмай йиғламси-
раб, Тариққа ёпишди. Бу Лайлони қувонтирди. 
... – Ҳиротликка ўхшамайсиз? – деди сочи ел-
касига тушган таксичи ва кўзгу орқали Лайлога 
бир қараб олди. Унинг сийрак мўйлови остидан 
жароҳат изи сезиларди. Орқа ойнада сочлари 
икки ўрим қилинган, ёноқлари қизғиш қизнинг 
сурати ёпиштирилган экан. 

---