Ministrligi
Download 332.83 Kb. Pdf ko'rish
|
Jas fiziyalogiya 8-topar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tema:Mamleketimizdin’ jas awlatdi tarbiyalaw ham salamatlig’in qorg’aw jolinda alip barilip atirg’an jumislar.
ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ BILIMLENDIRIW, PÁN HÁM INNOVACIYALAR MINISTRLIGI Nókis Innovaciyalıq institutı Pedagogika hám psixologiya baǵdarı Jas fiziyalofiyası páninen ÓZ BETINSHE JUMÍSÍ Tema:______________________________________________ ___________________________________________________ Orınlaǵan: Omarov.M Qabılladı: Berdibaev.A Nókis-2023 Tema:Mamleketimizdin’ jas awlatdi tarbiyalaw ham salamatlig’in qorg’aw jolinda alip barilip atirg’an jumislar. Tárbiya haqqında pikir júrgizer ekenbiz, Abdulla Avloniydiñ Tárbiya biz ushın yamasa turmıs - yamasa ólim, yamasa jardem - yamasa apat, yamasa saadat - yamasa páleket máselesi bolıp tabıladı degen tereń oylı sózlerin eslayman. Ullı bilimparvar babamızdıń bul sózleri ótken ásirlerde qanshalar áhmiyetli bolǵan bolsa, házirgi kúnde de sonshalıq, bálki odan da kóre kóbirek áhmiyetli áhmiyetke iye boladı. Insan, áwele, tárbiyanı ana qornida bolǵan sıyaqlınan baslap ala baslaydı. Ana qornida ol dáslepki rawajlanıw, yaǵnıy insan bolıp qáliplesiw dáwirin basdan keshiredi. Onıń insan bolıp qáliplesiwi óz - ózinden tárbiyanı júzege keltiredi. Bala dúnyaǵa kelgeninen keyin, ol dáslepki tárbiyanı áke - onasidan, shańaraǵınan aladı. Balada tárbiyanıń qáliplesiwinde áke - onaning, shańaraqtıń ornı kútá úlken. Tárbiya insandı insan ekenin kórsetip turıwshı eń joqarı qádiriyat bolıp tabıladı. Insan tárbiyasında onıń ruwxıylıqı, mádeniyatı, dúnyaǵa kóz qarası sawlelenedi. Keleshekte joqarı sheklerdi jawlap alıw etiw de tárbiyaǵa baylanıslı.Rasında, bárkámal shaxsǵana taraqqiy etken demokratiyalıq mámlekettiń haqıyqıy aktiv puqarası bola aladı. 2014-jıldı mámleketimizde «Saw bala jılı» dep daǵaza etiliwi barlıq jerleslerimiz tárepinenmamnuniyat menen kútip alındı. Sonlıqtan, mámleket basshısımiznig bunday aqılǵa say sheshimge keliwi bekkem tiykarlarǵa iye. Boisi, ǵárezsizliktiń dáslepki jıllarından jurtımızda «sog'lom ana — saw bala» máselesi mámleket siyasatınıń ústin turatuǵın baǵdarına aylandı. Perzentlerimizdiń hesh kimnen kem bolmay tálim-tárbiya alıwları, óz bilim hám iqtidorlarini kórinetuǵın etiwleri ushın barlıq shárt-shárayatlar jaratılıp atır. Nátiyjede búgingi jetkinshek óziniń intellektuallıq hám fizikalıq potenciallerin jumısqa salǵan halda abıraylı olimpiadalarda, jarıs va tańlawlarda jeńis qazanıp, joqarı sheklerdi qolǵa kiritip atır. “Saw bala jılı” programması keń qamtılǵan programmalardan biri esaplanadı. Sebebi bul máselede tekǵana bala salamatlıǵı bálki onıń tárbiyası, bilim dárejesi, mádeniyatın hám ruwxıylıqın asırıw, dúnya qarawın keńeytiw, jámiyette óz ornın tabıwına kómeklesiw, bandligini támiyinlew, bos waqıtların paydalı hám nátiyjeli jumıslarǵa tartıw, qádiriyatlarimizni sıńırıw, bundan tısqarı, ana salamatlıǵına jáne de itibardı kúsheytiw hám de shańaraqta saw ortalıqtı jaratıw hám onıń ushın shárt- shárayatlar kólemin keńeytiw máselelerin qamtıp alǵan. Mámleketimiz ǵárezsizlikke erisken jıllardan baslap islep shıǵılǵan bul programmalar arqalı xalqımızdıń eń ázeliy iygilikli niyetlerinen biri - jismonan saw hám mánisi boyınsha jetik bárkámal áwladtı tárbiyalaw, olardıń baxıt hám ıǵbalın, jarıq keleshegin kóriw sıyaqlı tileklerin ámelge asıriwge bel baylanıstırǵan. Házirgi kunga kelip bolsa bul programmalardıń joqarı nátiyjesin xis qılıp atırmız. Álbette, saw balanı tárbiyalawda xalıqtıń medicinalıq mádeniyatı da zárúrli orın tutadı, bul másele elege shekem aktuallıǵısha qalıp atır. “Saw bala jılı” mámleketlik baǵdarlamasında názerde tutılǵan ilajlar, avvalo sol zárúrli máselelerdi sheshiwge qaratılǵan. Sońǵı jıllarda mámleketimizde analıq hám balalıqtı qorǵaw boyınsha joqarı nátiyjeli zamanagóy medicina mákemeleriniń bekkem sisteması jaratılǵanı sol joldaǵı zárúrli qádem boldı. Áne sonday ullı wazıypalar hám olardı ámelge asırıw ushın ajratilayotgan aqshalar haqqında sóyler yekanmiz, yertangi kúnimiz ushın, balalarımız, perzentlerimizdiń baxti ushın miynet qılıw, pidayılıq kórsetiw – bul bárshemizdiń múqaddes minnetimiz bolıp tabıladı, desem, kerek bolsa, pútkil xalqımızdıń pikirin ańlatpa etken bolaman” dep aytqan edi. Bul máselelerdi sheshiwde “Jas fiziologiyasi hám gigiena” pániniń áhmiyeti úlken bolıp tabıladı. Bul pánni oqıtıwdan tiykarǵı maqset «Tálim tuwrısında”gi Nızam hám “Kadrlar tayarlaw milliy programması”ga qaray akademikalıq licey hám kásip-óner kolledjleriniń bolajaq oqıtıwshıları – joqarı oqıw orınları studentlerin pedagogikalıq tárepten tayarlaw programmasınan kelip shıqqan halda, sol kategoriyadagi qánigeler tayarlaw sapasın asırıwǵa qaratılǵan Tema: Jasliq dawrinin’ marfalogiyaliq ham fizialogiyaliq ozgeshelikleri. Jas fiziologiyasi hám gigiyena páni biologiyaning ǵárezsiz bir tarmogi esaplanıp, eki bólek pánniń birikpesi bolıp tabıladı. Bul pánler ozaro bir-birin toldiradi hám jetkinshekti tárbiyalawda úlken áhmiyetke iye. Sol sebepli de Jas fiziologiyasi hám gigiyena páni 1970 jıldan baslap pedagogika joqarı oquv orınlarınıń oquv rejesine kirgizildi. Jas fiziologiyasi fiziologiya pániniń bir bólegi esaplanǵan adam fiziologiyasida jańa maǵlıwmatlardıń taplanıwı nátiyjesinde ǵárezsiz pán bolib ajralıp shıqtı. Jas fiziologiyasi páni- túrli jas daǵı balalar hám osmirlarning organizmlerinde keshetuǵın osish hám rawajlanıw processlerin, shólkemleri, toqimalari hám sistemalarınıń oziga tán jas qásiyetlerin organadı. Jas fiziologiyasi organatuǵın tiykarǵı ob'ekt balalar bolıp tabıladı. Jas fiziologiyasi biologiya pánleri qatarına kiredi, biologiyalıq pánlerge tiykarlanıp sitologiya, gistologiya, adam anatomiyası, adam fiziologiyasi, gigiyena, sanitariya, ıqlımshunoslik sıyaqlı pánler menen baylanısda. Maqseti-jetkinshektiń fizikalıq hám intellektual tárepten uygun rawajlanıwı, saw turmıs keshirim tiykarların anıqlawdan ibarat. Maqseti-jetkinshektiń fizikalıq hám intellektual tárepten uygun rawajlanıwı, soglom turmıs keshirim tiykarların anıqlawdan ibarat. wazıypası -osish hám rawajlanıw nizamlıqların ashıp beriw, bir pútkil organizm, onıń sistemaları, shólkemleri, toqimalari hám kletkaların islew qásiyetlerin túrli jasqa baylanıslı dáwirlerde anıqlaw. Jas fiziologiyasi osib rawajlanıp kiyatırǵan organizmdiń jasiga oid morfologiyalıq qásiyetleri, nerv sisteması, júrek-qan tamır, tayansh háreketleniw fiziologiyasi hám rawajlanǵan organizmdiń qásiyetleri, keselliklerdiń aldın alıw, soglikni saqlaw sıyaqlı fiziologikalıq processlerdi túsinip alıwǵa járdem beredi. Sonıń menen birge, jas fiziologiyasi hám gigiyena páni osib kiyatırǵan organizmdegi túrli basqıshlarǵa tán bolǵan funksional hám psixologiyalıq ayrıqshalıqlarǵa itıbar beredi. Sol tiykarında sırtqı ortalıqtıń túrli faktorlarına bolǵan gigiyenik talap hám normativliklerin hám de balalar hám osmirlarning normal funksional rawajlanıw múmkinshiliklerin jáne de jetilistiriw ilajların yolga qoyishda zárúrli áhmiyetke iye. Gigiyena grekshe “gigiyenos” sazınan alınǵan bolib, “soglom” mánisin ańlatadı. Gigiyena sırtqı ortalıq faktorlarınıń adam salamatlıǵına tásirin organadı. Gigiyena páni mektep gigiyenasi, miynet gigiyenasi, awqatlanıw gigiyenasi, epidemologiya hám de gigiyenaga tiyisli basqa pánlerdi az ishine aladı. Gigiyenaning tiykarǵı maqseti-adam organizminiń fizikalıq rawajlanıwı, túrli jaǵdayǵa iykemlesiwi hám basqa ayrıqshalıqlarǵa tásir etiw, balalar salamatlıǵın saqlaw hám bekkemlew ushın sanitariya -gigiyena jaǵdayın jaqsılaw hám de túrli keselliklerdiń aldın alıw, soglomlashtirish ilajların ilimiy-ámeliy tárepten tiykarlanǵan halda islep shıǵıw. Jas fiziologiyasi osib rawajlanıp kiyatırǵan organizmdiń jasına tiyisli morfologiyalıq qásiyetleri, nerv sisteması, júrek-qan tamır, tayansh háreketleniw fiziologiyasi hám rawajlanǵan organizmdiń qásiyetleri, keselliklerdiń aldın alıw, soglikni saqlaw sıyaqlı fiziologikalıq processlerdi túsinip alıwǵa járdem beredi. Sonıń menen birge, jas fiziologiyasi hám gigiyena páni osib kiyatırǵan organizmdegi túrli basqıshlarǵa tán bolǵan funksional hám psixologiyalıq ayrıqshalıqlarǵa itıbar beredi. Sol tiykarında sırtqı ortalıqtıń túrli faktorlarına bolǵan gigiyenik talap hám normativliklerin hám de balalar hám osmirlarning normal funksional rawajlanıw múmkinshiliklerin jáne de jetilistiriw ilajların yolga qoyishda zárúrli áhmiyetke iye. Gigiyena grekshe “gigiyenos” sazınan alınǵan bolib, “soglom” mánisin ańlatadı. Gigiyena sırtqı ortalıq faktorlarınıń adam salamatlıǵına tásirin organadı. Gigiyena páni mektep gigiyenasi, miynet gigiyenasi, awqatlanıw gigiyenasi, epidemologiya hám de gigiyenaga tiyisli basqa pánlerdi óz ishine aladı. Gigiyenaning tiykarǵı maqseti-adam organizminiń fizikalıq rawajlanıwı, túrli jaǵdayǵa iykemlesiwi hám basqa ayrıqshalıqlarǵa tásir etiw, balalar salamatlıǵın saqlaw hám bekkemlew ushın sanitariya -gigiyena jaǵdayın jaqsılaw hám de túrli keselliklerdiń aldın alıw, soglomlashtirish ilajların ilimiy- ámeliy tárepten tiykarlanǵan halda islep shıǵıw. Download 332.83 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling