Ministrligi
Tema: Kun ta’rtibi ham onin’ ahemeti
Download 332.83 Kb. Pdf ko'rish
|
Jas fiziyalogiya 8-topar
Tema: Kun ta’rtibi ham onin’ ahemeti.
Tezlik menen rawajlanıp baratırǵan búgingi kúnimizde saw turmıs tárizini shakllantirish eng asosiy masalalardan biri bolıp tabıladı. Adamlardıń kúndelik iskerliginde málim bir tártip ıntızam, óz sog'ligi haqqında “qayǵılanıw” ya'ni o'z-ozıni oylawı kibi tu'sinik va bilimlar menen boyitip barıwımız kerek. Sol tiykarda olardı málim dárejede kún rejimine uyretip barıwımız kerek bo'ladi. Kún rejimin gigiyenik qaǵıyda hám talaplar tiykarında shólkemlestiriw arqalı hár bir jumıstı hár kúni malum belgilengen waqıtta orınlawǵa, malum belgilengen waqıtta awqatlanıw hám dem alısqa organizm iykemlesedi. Basqasha aytqanda hár bir jumıstı orınlaw, awqatlanıw, dem alıw, uxlash waqtına shártli refkeks ónim bolib,dinamikalıq stereotip qáliplesedi. Bunıń nátiyjesinde waqıt tejaladi, hár bir jumıs anıq belgilengen waqıtta atqarıladı, awqatlanıw hám dem alıw normasında baladı, organizm charchamaydi, faoliyat samaradorligi ortadi. Kun tartibine amel etiw sebepli adam intizamli boliwina, juwapkershilikti toliq seziniwge onıń ruwxıy hám etikalıq tárepten rawajlanıwına orin jaratadı. Kún tártibi shama menen tómendegishe bolıwı usınıs etiledi: Uyqudan uygonish – azanda saat 7ºº. Azandaki gigiyenik gimnastika (dene shınıqtırıw ). Dene shınıqtırıw júriwden baslanıp, juwırıwǵa otiladi. Songra gimnastika mashgulotlari atqarıladı. Bunda denediń hámme muskulları háreketlantiriladi. Gimnastika mashgulotlarida qal, jelke, gewde, ayaq muskulları gezek menen háreketlantiriladi. Azandaki gigiyenik dene shınıqtırıwdan son’juwinip, azanǵı shay ishiledi. Awqatlanıwdı hár kúni malum anıq belgilengen waqıtlarda bolıwı ıshteyni normasında bolıwına, awqattı jaqsı as sińiriw bolıwına múmkinshilik beredi, yaǵniy awqatlanıw waqtına salıstırǵanda shártli refleks ónim baladı. Mektep yamasa oquw orınlarındaǵı shınıĝıwlar. Túslık. Erkin waqıt: shańaraqqa járdem, sport mashgulotlari, ochuq hawada seyil etiw, dem alıw. Yu wazıypasın orınlaw Keshki awqat Erkin waqıt, materiallıq dem alıw, shańaraqqa járdem, ashıq hawada seyil etiw. Kesh saat 20:00 dan keyin trenirovka shiniģiwlarin ótkeriw usınıs etilmeydi, sebebi keshtegi shiniģiw oraylıq nerv sisteması qozgalgan jaǵdayda bolǵanı ushın uyqı tınısh bolmaydi. Uyqı – dem alıstıń tiykarǵı hám hesh nárse menen almastırıp bolmaydigan túri esaplanadı. Uyqı jetkilikli bolıwı jáne onı togri dúziliwi sportshı sogligini bekkemlew hám jumıs orınlaw qábiletin joqarı dárejede bolıwın támiyinleydi. Oquvchi – studentler bir keshe-kunduzda 8-9 saat uxlashi kerek. Uxlash saat 22 de, uygonish saat 6 da, yamasa uxlash 23 te, uygonish saat 7 de. Hár kúni bir waqıtta uxlash bir waqıtta uygonishga ádetlengen adam jatıwı menenoq tezde uxlaydi, uyqı tınısh bolib, jaqsı dem aladı. Bala kún rejimin atqarawı májburiyligine hám hyech qanday hám ótinishler, málim waqıtta awqatlanmaslik hám de oynamaslikka sebep bóle almasligiga iykemlesiwi kerek. Usınıń menen birge kún rejiminiń zárúrligi jáne onıń paydasın mudami túsintirip barıw kerek. Mısalı : Azandaki dene shınıqtırıw shınıǵıwların jaqsı atqardıń, endi kún boyı jaqsı júresen; Ayhay, gullerdi tazalap jaqsı etipsen maǵan kóp járdemiń tegdi; Turmıstıń dáslepki úsh jılında kúndelik tártip bir neshe ret ózgeredi. Aldın balalardı tárbiyalawdıń tiykarǵı wazıypalarına baǵınıwı kerek maktabgacha jas : tuwrı ósiw hám rawajlanıwǵa járdem beriw, salamatlıqtı bekkemlew, tiykarǵı háreketlerdi rawajlandırıw, sóylew funkciyasın qáliplestiriw. Mektepge shekem jas daǵı balalardıń kún rejimi, sonıń menen birge, olardıń joqarı asabiy iskerliginiń qásiyetlerin esapqa olgan halda dúzilisi kerek, bul ele da mıy yarım korteksi kletkalarınıń azǵantay sharshawı, asabiy processlerdiń málim bir biyqararlıǵı menen xarakterlenedi. . Fiziologikalıq kózqarastan, bul mıy yarım korteksining bir waqtıniń ózinde islew hám dem alıw qábileti menen baylanıslı. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling