Ministrligi
Tema:Nerf sistemasinin’ ahemieti ham gigienasi
Download 332.83 Kb. Pdf ko'rish
|
Jas fiziyalogiya 8-topar
Tema:Nerf sistemasinin’ ahemieti ham gigienasi.
Nerv sisteması — adam hám haywanlar organizminde barlıq aǵzalar iskerligin bir-birine baylanıstırǵan halda turmıslıq zárúrli funksiyalardı atqaratuǵın hám de organizmdi sırtqı ortalıq menen baylanıstıratuǵın sistema. Haywanlar organizminiń evolyusiya processinde hám organizmler menen sırtqı ortalıq ortasındaǵı quramalı munasábetlerdiń qáliplesiwinde Nerv sisteması sheshiwshi áhmiyetke iye. Organizmlerdiń tariyxıy rawajlanıw processinde Nerv sistemasınıń dúzilisi quramalılasıp, nerv kletkalarınıń kólemi hám túrleri osha barǵan, neyronlar strukturası hám ayırım nerv kletkaları ortasındaǵı óz-ara munasábetler, usınıń menen birge Nerv sistemasınıń funksiyası da qáliplesken. Nerv sistemasına tán ekinshi to’qi-má — neyrogliya payda bolǵan (ol tayansh hám trofik funksiyalardı atqaradı ). Nerv sisteması qozǵalıw tolqını — impuls larni nerv talshıqları arqalı tez ótkeriliwin támiyinleydi. Nerv impulslari bir zamatda júz beredi hám túrli aǵzalardan miyaga yamasa miyadan aǵzalarǵa baradı. Nerv sisteması háreket funksiyasın, awqat as sińiriw qılıw, dem alıw hám basqa sistemalar iskerligin, kán aylanıwın hám basqa processlerdi basqaradi. Nerv sisteması refleks jolı menen isleydi. Organizmde tashki hám ishki ortalıq tásirotlarini sezetuǵın receptorlar bar. Normal sharayatta organizmge sırtqı ortalıq hár túrli hám turaqlı tásir kursatishi sebepli receptorlarda impuls lar payda boladı, bular afferent nerv talshıqları arqalı oraylıq Nerv sistemasına ótedi; ózgertirilgen impulslar bolsa oraylıq Nerv sistemasınan efferent nerv talshıqları orkali jumısshı aǵzalar (muskullar, bóz hám t.b. ) ga kelip, olardı jumısqa saladı yamasa islew tezligin ózgerti-radi. Nerv sistemasınıń iskerligi qozǵalıw hám tormozlanıw processlerine tiykarlanǵan.Joqarı nerv iskerligi: Pútkil organizm sıyaqlı Nerv sistemasında da elementlar almasınıp turadı. Bul bioximiyalıq process nátiyjesinde energiya payda boladı. Nerv talshıqları islegende energiyanı júdá kem sarp etiw etedi, nervlerdiń ámelde sharshamay, turaqlı islewine sebep sol. Nerv kletkalarınıń denelerinde energiya salıstırǵanda kuproq sarplanadı hám elementlar tezirek almasinadi. Sol sebepli azıq elementlar hám kislorod kemshiligi miydiń kúlreń statyasına kúshli tásir kórse-tadi. Nerv sistemasınıń iskerliginde bir neyronnan ekinshi neyronǵa yamasa basqa kletkaǵa impuls utishida fiziologikalıq aktiv elementlar — mediatorlar zárúrli rol oynaydı. Nerv sistemasınıń islewinde biotoklar (bioelektr potensialları ) zárúrli áhmiyetke iye boladı. Olar qozǵalıw procesiniń xarakterli belgisi bolıp, nerv impulslarining utishida úlken áhmiyetke iye. Nerv sisteması biotoklarini bayqaǵısh ásbaplar járdeminde dizimnen ótkeriw Nerv sisteması fiziologiyasini úyreniwde tiykarǵı usıllardan biri bolıp tabıladı, geyde adam daǵı Nerv sisteması keselliklerin anıqlawda da bul usıl qollanıladı. Háreket orayları arqa hám bas miyada tez qoqo'aliwi ózgeshelikine iye, usınıń sebepinen bul jas daǵı balalar kóp háreketsheñ hám sezimge tola baladı. Shártsiz refleklar. uz tug'ma bolıp, adam organizmindegi zárúrli turmıslıq processlerdi támiyinlewge qaratılǵan. Shártsiz refleklar turaqlı, yaǵnıy olar adamdıń turmısı dawamında joǵalıp ketpeydi. Bul reflekzlar naslden - naslge ótedi. Shártli reflekslar adamdıń turmısı dawamında payda boladı. Arnawlı bir shártli refleks uzaq waqıt tákirarlanmasa sóniwi múmkin. Shártli reflekslar shártsiz reflekslar tiykarında payda boladı Nerv sisteması gigiyenasi. Adam tuwılganidan baslap pútkil omiri dawamında intellektual hám fizikalıq iskerliginiń rawajlanıwlasıwı, yaǵnıy tárbiyalanıwı, bilim alıwı, óner úyreniwi mıy qabıqlog'idagi nerv oraylarınıń funksional jaǵdayına baylanıslı. Hár bir adam tábiyaattıń eń zárúrli ar bir adam káramatı bolǵan miyani abaylawı jáne onı jetilistiriw ushın zárúr bolǵan gigiyena ilajlarına ámel etiwi zárúr. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling