Ministrligi
Tema:Balalarda qaddi qawmetdin’ qaliplesiwi ham kemshilikleri
Download 332.83 Kb. Pdf ko'rish
|
Jas fiziyalogiya 8-topar
Tema:Balalarda qaddi qawmetdin’ qaliplesiwi ham kemshilikleri
Qaddi qawmet — adamdıń vertikal jaǵdayın belgileydi. Hár kungi turmıs tárizi, keyip kisi qáwmetiniń ózgeriwine sebep boladı. Kelisken qáddi-qáwmet turmıslıq processda jamanlasıwı múmkin, kóbinese bul balanıń mektep dáwirinde, partada nadurıs otırıwı nátiyjesinde payda boladı. Bunda balanıń muskul boylam birlespesi otırıwdıń fiziologikalıq jaǵdayına maslawıp baradı. Muskul hám boylamlarning tásirinde omırtqa tekshesi funkciyası ózgerip turadı. Muskullar adam denesin normal ustap turıwdan tısqarı keri kúshlerdi (antigravitatsion kúsh) bir-birine proporcional qılıw wazıypasın da atqaradı. Eger muskullar jaqsı rawajlanǵan bolsa, olardıń háreketi bir-birine proporcional (sinxron) boladı. Bul, óz gezeginde, omırtqa tekshesiniń qiyshaymasdan tuwrı rawajlanıwına járdem beredi. Sol sebepli aldınǵa iymeyiwi, keyin basıp iymeyiw dep ataladı. Bul tábiyiy iymeyiwler bir jasqa deyingi balalarda bolmaydı. Balanıń tik turıw, júriw, bastı tik tutıw nátiyjesinde az-azdan bul iymeyiwler payda boladı. Bunnan tısqarı qáddi- qáwmettiń shakillanishida tós qápesi, qol hám ayaq suyekleri hám de dene muskullarınıń normal rawajlanıwı da zárúrli áhmiyetke iye. Ayaqları tik hám tuwrı jaǵdayda bolıp, olardı juftlashtirganda tabanlar, aslamlar, dizeler bir-birine tiyip turadı, qarın bir az ichga tartılǵan, tós qápesi bir az aldınǵa shıqqan boladı. Qáddi- qáwmettiń nadurıs shakillanishi bir neshe qıylı boladı : egilgan, kifotik, lordotik, hám skoliotik. Iyilgen qáddi-qáwmetli adamlar tik turǵanda, bası bir az aldınǵa engashgan, jelkeleri aldınǵa ildirilgen, tós qápesi oyıqlaw, qarın aldınǵa shıqqan boladı. Bunday jaǵday skelet muskulları, ásirese, gewdediń arqa bólegindegi muskullar jaqsı rawajlanbaǵanlıǵı hám kúshsiz bolıwı sebepli júzege keledi. Kifotik qáddi-qáwmetli adamlarda gúrekler qanatqa uqsap kóterilip turadı. Orqaning jelke bólegi do’mbayib, bukir jaǵday júzege keledi. Lordotik qáddi-qáwmetli adamlarda gewdesiniń arqa bólegi tegis yamasa bir az oyıqlaw boladı. Tós qápesi tegis, qarın aldınǵa shıqqan boladı. Bunday jaǵday omırtqa tekshesiniń bel bólegi normadan kóbirek aldınǵa iyiliwi, moyin bóleginde bolsa lodinga kemrek iyiliwi hám de qarın diywali muskullarınıń kúshsiz rawajlanǵanlıǵı sebepli júzege keledi. Skoliotik qáddi-qáwmetli adamlar tik turǵanında jelkeleriniń biri tómen, ekinshisi biyik boladı, tósi da tómen biyik bolıp, tós qápesiniń bir tárepi oyıqlaw, bir tárepi bo’rtganroq jaǵdayda boladı. Bunday adam denesin tik hám tuwrı tuta almaydı, yaǵnıy tik turǵanında gewdesi bir tárepi qiyshaygan jaǵdayda boladı. Bala qáddi-qáwmeti normal qáliplesiwi ushın tómendegi gigiyena qaǵıydalarına ámel qılıw kerek. Balanı jaslıgınan tegis hám bir az qattılaw keprende uxlatish kerek. Balanı 6 aylıq bo’lgunicha o’tqazmaslik, 10 aylıq bolaman degenge shekem oyog’’ida uzaq waqıt tik turg’azmaslik kerek, sebebi bul jas daǵı balalardıń omırtqa tekshesi, ayaq suyekleri mayısqaq bolǵanlıǵı sebepli, dene massasın kótere almastan, egrilanib qalıwı múmkin. 4-5 jasqa deyingi balalardı úlken adamlar uzaq waqıt qolınan jeteklep júrmesligi kerek, sebebi balanıń bir tárepi joqarıǵa eliriwi sebepli omırtqa tekshesi egrilanib qalıwı múmkin. Kishi jas daǵı balalar, baslanǵısh klass oqıwshıları uzaq waqıt bir orında o’tirmasligi, tik túrmesligi, uzaq aralıqqa júrmesligi, salmaqli byumlarni kótermesligi, ásirese mudam tek birqo’lida jumıs atqarmasligi kerek. Bulardıń barlıǵı balanıń omırtqa tekshesi hám ayaq suyekleri egrilanib qalıwına, qáddi-qáwmeti aynıwına sebep boladı. Balalarda qáddi-qáwmettiń tuwrılıǵın tekseriwItibar menen qaraǵanda bul — ańsat. Bala tik turǵan jaǵdayda jambas tárepden qaray tekseriledi (ol ózińizden 1, 5—2, 0 metr uzaqlıqta bolıwı zárúr ).Tekseriw waqtında, álbette, bastı tutıp turıw, aldınǵa yamasa keyin basıp egilganligi, tós qápesiniń forması, qarın sızıǵı, dize bo'g'imi bukilmasi, omırtqanıń moyin, tós hám bel egriligi itibarǵa alınadı. Balanıń júzbe-júz qaray turǵan jaǵdayı daǵı tekseriwde bolsa onıń jelke tarawı birdey ekenligine itibar qılıw zárúr. Arqa menen turǵan jaǵdayda tekserilgende onıń jelkesi, tós tómengi múyeshiniń birdeyligi hám omırtqadan birdey uzaqlıqta ekenligi názerden keshiriledi. Keyininen bala aldınǵa 900 egiltirilib tekseriledi (dize bukilmaydi, qol asılıp turadı ). Bunda gúrek tarawlarınıń eki yarımı da birdeyligi yamasa shep yamasa oń gúrek salasınıń bo'rtib shıqqanlıǵın kóriw múmkin. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling