Мм "укув кулланма"

Шарқ миниатюра санъати—қўлёзма китобларга махсус 
ва нафис қилиб ишланган кичик ҳажмли тасвирий санъат 
асарлари—сурат, 
манзара, 
график 
тасвирлар 
манбашуносликнинг махсус ўрганиш соҳаси бўлиб келмоқда. 
Булар ўзи жойлаштирилган манбаларнинг юзага келган ўрни ва 
даврини аниқлашда катта ёрдам берувчи воситалардир. Одатда, 
эмал, гуаш, акварель ва бошқалар билан ишланган кичик 
портрет ва суратлар миниатюра дейилади.
Қадимги Римдаёқ китобларни миниатюра билан безаш 
расм бўлган. Кўпгина мамлакатларда қадимдан котиб 
миниатюралари бадиий миниатюранинг асосий соҳаси бўлиб 
ривож топган. X—XI асрлардаёқ ривож топган миниатюра 
санъати XIV—XV асрларга келиб, юксакликларга кўтарилди. 
Аммо шуни ҳам айтиш керакки, бу даврда Самарқандда инсон 
суратини қоғозга тушириш шариат томонидан тақиқлангани 
ҳолда Темурийлар салтанатининг иккинчи маркази бўлган 
Ҳирот шаҳрида инсон сиймосининг, шу жумладан, тарихий 
шахсларнинг кўринишларини қоғозга тушуришга катта аҳамият 
бериб келганлар. Шунинг учун, бу давр ўирот миниатюра 
мактаби довруғи Беҳзод ва Султон Муҳаммад каби рассом ва 
наққошлар ижоди мисолида оламга ёйилди. 1522 йилда худди 
шу мактаб вакиллари Табризга кўчиб ўтиб, Табриз миниатюра 
мактабини ташкил қилдилар. 1598 йилда Саффавийлар 
пойтахти Исфаҳонга кўчирилгач, Исфаҳон миниатюра мактаби 
вужудга келди. XVI асрда Шероз миниатюраси, Бухоро 
миниатюра мактаби шуҳрат қозонди. Бағдод миниатюраси ҳам 

---

63 
жозибадор томчилар билан бўяб чиқилган. Бобурийлар даврида 
Ҳиндистон миниатюра мактаблари пайдо бўлди. 
Улар яратган ўлмас асарлар ҳозирги кунда Лондон, Париж, 
Нъю-Йорк, Вена, Теҳрон,и Коҳира, Истамбул кутубхона ва 
музейларида шунингдек, Петербург, Москва, Тошкент, Боку, 
Душанбеларда сақланмоқда.