Mobil radiorabiTƏ SİstemləRİ

Xidmət olunacaq ərazinin şanılara bölünməsi 
14 
13 

---

Qeyd etmək lazımdır ki, şanvari rabitə şəbəkələrində hər hansı 
ərazinin radioörtülməsi məsələsi manqalarla həyata ke­ çirilir ki, 
onların baza qəbuledici-ötürücü stansiyalarının ante­ naları dairəvi 
istiqamətlənmə diaqramına malik olurlar. Bu­ nunla yanaşı, rabitə 
real olaraq şanvari model üzrə həyata keçi­ rilir. İş orasındadır ki, 
qonşu dairələrin kəsişməsi, altıkünclü manqaları əmələ gətirən 
vətərlər üzrə olur (şəkil 6.3-də dairələr və altıkünclər). İstənilən 
şanının təsir radiusu çox da böyük ol­ madığından (fərz edək ki, 1....5 
km) bir baza stansiyası az əra­ 
ziyə xidmət edəcəkdir, ona görə də onun gücü (həm də mobil 
stansiyanın gücü) xeyli azaldıla bilər. Real olaraq hər baza 
stansiyasının gücü onlarla və yüzlərlə dəfə azaldıla bilər, lakin 
onların yekun gücü böyükdür və həmin əraziyə xidmət edə biləcək 
bir iri qəbuledici - ötürücü baza stansiyasının gücünə uyğun olur. 
Dairəvi istiqamət diaqramlı antenaya malik BS, siqnalın eyni 
güclə dairə üzrə ötürülməsini təmin edir ki, bu da qonşu şamlardakı 
abonent stansiyaları üçün, bütün istiqamətlərdən maneə qəbuluna 
ekvivalentdir. Bu halda siqnalların qəbuluna xüsusən maneedici 
təsiri, üst-üstə düşən tezlik kanallı qarşılıqlı maneələr - həmkanal 
maneələri göstərirlər. Həmkanal maneə­ lərdən yaxa qurtarmaq 
üçün, eyni daşıyıcı tezlik yığımına ma­ lik bufer şanılan, digər tezlik 
yığımına malik bufer şanılan ilə növbələşdirmək üsulundan istifadə 
edilir. Xidmət zonasmdakı müxtəlif tezlik yığımına malik şanı 
qruplannı klaster, yığım-dakı tezliklərin sayım isə klasterin ölçüsü 
(n) adlandırırlar. Şəkil 6.3-də yoğun xətlərlə klaster ölçüsü n=7 olan 
şanı struk­ turu ayrılmışdır. 
Həmkanal maneələrin səviyyəsini azaltmaq üçün, şanvari BS-
də bir neçə istiqamətlənmiş antenalardan istifadə edilməsi 
15 
üsulu tətbiq olunur. Buradakı antenalar sektorlu istiqamət 
diaqramına malik olurlar. Sektorlu istiqamət diaqramına malik olan 
antenalar isə siqnalın praktiki olaraq, bütün gücünü veril­ miş 
istiqamətdə şüalandınrlar, yan şüalanmaların (antenanın istiqamət 
diaqramında yan ləçəklər) sayı isə minimuma endi­ rilir. BS-nin 
sektorlu qurulması, həmkanal maneələrin səviyyə­ sinin azaldılması 
ilə tezliklər yığımını çoxsaylı dəfə tətbiq etməyə imkan verir. 
Sistemdə ən böyük tutumu, 6-ədəd 60°-li antenalı 4 ədəd BS-
i olan şanı modeli təmin edir (şəkil 6.4). Bu modelin struk­ tur 
sxemindən görünür ki, hər tezlik dörd BS-dən ibarət olan zonada iki 
dəfə istifadə edilir (4 şam qalın xətlərlə ayrılmışdır). Bu cür 
qurulma modeli sayəsində, hər bir dörd BS, 6 ədəd 60°-li 
antenaların təsir dairəsində, bir şamda 12 daşıyıcı tezlik qrupunda 
(n=12) işləyə bilər. 
Tezlik yığımlarının təkrar istifadə olunması ilə işləyən bütün 
şanvari rabitə sistemləri aşağıdakı vacib tələbi nəzərə almaqla 
işlənib hazırlanmışdır: 
mobil abonentin yerləşdiyi koordinatlar əvvəlcədən məlum 
deyildir və cari şəbəkənin təsir zonasında qabaqcadan xəbər verilə 
bilməz; 
şanvari konsepsiyaya həmçinin nitq siqnallarının “estafet 
ötürülm əsi” ideyası (ingiliscə “hand off - miişaiyət etm ə” və ya 
“atılma”), yəni bir şamdan digər şanıya Ötürülməsi məsələsi də 
daxildir. Bunun sayəsində abonent şamların sər-həddini keçərkən 
də, avtomatik olaraq bir baza stansiyasından digərinə çevrilmə yolu 
ilə danışığı sərbəst davam etdirə bilir. 
Şanvari mobil rabitə sistemlərində (ŞMRS-lərdə) iki isti­ 
qamətli naqillər rabitə sistemin qeyd olunmuş hissəsi ilə, yəni 
müəyyən yerdə yerləşdirilən baza stansiyası (BS) ilə və mütə- 
16 

---

hərrik stansiya (MS-mobil stansiya da demək olar) arasında 
yaradılır. 
MS-lər, BS-lərin əhatə etdikləri ərazidə yerlərini dəyişə 
bilirlər. ŞMRS-nin əhatə zonası, altzonalara bölünür və bunlar 
oranın mərkəzində yerləşdirilən BS-lə xidmət olunurlar.