Модда ва энергия алмашинувининг аҳамияти


Download 471.5 Kb.
bet13/19
Sana22.01.2023
Hajmi471.5 Kb.
#1110002
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   19
Bog'liq
МОДДА ЭНЕРГИЯ

Темир алмашинуви. Организмдаги темирнинг деярли ҳаммаси оқсиллар билан комплекс бирикмалар ҳосил қилган ҳар хил органик бирикмалар шаклида; фақат озгинаси ион ҳолида бўлади. Темир гемоглабин ва миоглобин таркибига, шунингдек каталаза ва пероксилаза ферментлари билан цитохром таркибига киради. Бу моддалар қоннинг кислород ташишида ва оксидланиш процессларида қатнашади. Темирнинг оқсиллар билан ҳосил қилган бошқа бирикмаларидан трансферрин билан ферритинни айтиб ўтамиз; трансферрин - темирни қон оқими билан ташийдиган оқсил, ферритин эса жигар билан талоқдаги оқсилдир. Ферритиндаги темир запас бўлиб, гем синтезига кетади.
Темир асосан ўн икки бармоқ ичакнинг юқори қисмида сўрилади. «Нишонли» радиоактив темирни овқатга қўшиб бериш тажрибаларининг кўрсатишича, нормал итда темир ёмон сўрилар экан. Қон йўқотишдан сўнг эса темир тез сўрилади ва бир неча соатдан кейин уни ферритин ва гемоглобин таркибида топиш мумкин. Одамга бир суткада 10-30 мг. темир керак. Айниқса ўсмир организмда ва хомиладор аёлларда темирга эҳтиёж катта бўлади.
Хлор алмашинуви. Организмда хлор асосан натрий хлорид шаклида тўпланади. Организмга хлор кўп киритилганда организмдаги жами миқдорнинг 1/3 қисми терида бўлишн мумкин. Шунинг учун терини организмда хлорнинг асосий депоси деб ҳисоблаш мумкин.
Хлор организмдан сийдик ва ахлат билан, шунингдек озгинаси тер билан доим чиқиб туради. Ташқи температура юқори бўлганда тер безлари орқали хлор чиқиб кетиши кескин даражада кучаяди.
Фосфор алмяшинуви. Фосфор кўпгина органик моддаларнинг оралиқ алмашинувида иштирок этади. Айниқса углеводлар алмашинувида ва мускулнинг қисқариш механизмида, фосфатланишнинг аҳамияти катта. Фосфор организмнинг химиявий динамикаси ва организм фаолиятида ғоят катта аҳамитга эга бўлган макроергик (енергияга бой) бирикмалар таркибига киради.
Фосфор натрийли ва калийли тузлар шаклида; шунингдек осон сўрилувчи фосфорли эстерлар шаклида ўзлаштирилади. Фосфор буйраклар ва ичак орқали чиқиб кетади. Суякларда фосфор йиғилиши ғоят катта аҳамиятга эга.
Одамга бир суткада 1-2 гр. фосфор зарур. Организмга киритилган фосфорнинг кўпчилиги суяк ва мускул тўқималарида тўпланади. Организмга радиоактив фосфор изотопи юборилгандан 4 соат кейин, киритилган миқдорининг 48% суяк тўқимасида ва 25% мускул тўқимасида топилади.

Download 471.5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling