Молия фани бўйича маърузалар матни

НОДАВЛАТ МОЛИЯВИЙ НАЗОРАТ

Иқтисодий жиҳатдан тараққий этган мамлакатларда молиявий назорат, бир томондан, ўзаро таъсирчан ва иккинчи томондан, алоҳидалашган (мустақил бўлган) икки соҳага бўлинади:

• 
  давлат молиявий назорати;
  
• 
  нодавлат молиявий назорати.
  

Молиявий назорат ўз ичига қуйидаги текширувларни олади:

• 
  иқтисодий қонунларнинг талабларига риоя этиш (МДни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш порпорцияларининг оптималлиги);
  
• 
  бюджет режасини тузиш ва ижро этиш (бюджет назорати);
  
• 
  корхона ва ташкилотлар, бюджет муассасаларига тегишли бўлган меҳнат, моддий ва молиявий ресурслардан самарали фойдаланиш;
  
• 
  ўзаро солиқ муносабатлари.
  

Тараққий этган мамлакатларда молиявий назорат тизими, асосан, бир типда бўлиб, қуйидаги элементлардан ташкил топади:

• 
  бевосита мамлакатнинг парламенти ёки президентига бўйсунувчи ҳисоб палатаси. Бу ташкилотнинг бош мақсади давлат маблағларининг сарфланиши устидан умумий назоратни ўрнатишдирл
  
• 
  асосан солиқли даромадларнинг давлат хазинасига келиб тушишини назорат қилувчи ва мамлакат президенти, ҳукумати ёки молия вазирлигига бўйсунувчи солиқ муассаси;
  
• 
  қуйи ташкилотларини текширувчи ва тафтиш қилувчи давлат ташкилотларининг таркибидаги назорат қилувчи органлар;
  
• 
  ҳисобот ҳужжатларининг ишончлилигини ва молиявий операцияларнинг қонунийлигини тижорат асосида текширувчи нодавлат назорат хизматлари;
  
• 
  асосий вазифаси харажатларни қисқартириш, молиявий оқимларни оптималлаштириш ва фойдани ошириш бўлган ички назорат хизматлари.
  

Молиявий назоратнинг олдида турган энг асосий вазифалар қуйидагилардан иборат:

• 
  пул фондларининг ўлчами ва молиявий ресурсларга бўлган эҳтиёж ўртасидаги мутаносибликка (баланслиликка) таъсир кўрсатиш;
  
• 
  давлат бюджети олдидаги мажбуриятларнинг ўз вақтида ва тўлиқ бажарилишини таъминлаш;
  
• 
  молиявий ресурсларни кўпайтиришнинг ички хўжалик резервларини қидириб топиш; ва бошқалар.