Монография Тошкент "iqtisod-moliya" 2020

§ 2.2. Вариативлик ёндашув асосида мактабгача таълимни 
такомиллаштиришнинг умумий модели 
Вариативлик 
ѐндашув 
асосида 
мактабгача 
таълимни 
такомиллаштиришнинг умумий моделини яратишда унинг структуравий ва 
мазмун жиҳатлари ўрганилиб ҳамда тизимлаштириш мақсадга мувофиқдир. 
Вариативлик ѐндашув асосида мактабгача таълимни такомиллаштиришнинг 

---

61
умумий модели ижтимоий-педагогик тизимнинг асосий компоненти 
сифатида ота-оналар ва болаларнинг турли, эҳтиѐжга асосланган таълим 
талабларини бажаришга қаратилган (2.3-расмга қаранг). 
Вариативлик ѐндашув асосида мактабгача таълимни такомиллаштиришнинг 
умумий моделининг асосий компонентлари бу жамият, давлат, ота-она ва 
боланинг талаблари, вариатив ѐндашувнинг асосий тамойиллари, таълим-
тарбия мақсади, мактабгача таълим ташкилотига қабул қилиш, вариатив 
ѐндашувга асосланган таълим-тарбия жараѐни, мактабгача таълим ташкилоти 
битириш ва узлуксиз равишда болаларни билиш жараѐнини ва ижодий 
қобилиятини шакллантириш ва ривожлантириш динамикасини баҳоловчи 
педагогик диагностика тизимидир. Узлуксиз равишда болаларни билиш 
жараѐнини ва ижодий қобилиятини шакллантириш ва ривожлантириш 
динамикасини баҳоловчи педагогик диагностика тизими бошланғич, оралиқ 
ва якуний диагностикаларини ўз ичига олган бўлиб қуйидаги вазифаларни 
амалга оширади: 
боланинг мактабга таълим ташкилоти илк қадам қўйгандаги шахсий 
қобилиятларини, қизиқишларини аниқлаш (бошланғич диагностика); 
бола ривожланишининг ижтимоий вазият хусусиятларини таҳлил 
қилиш (оралиқ диагностика); 
мактабга тайѐрлаш жараѐнида боланинг ривожланишини мониторинг 
қилиш (оралиқ диагностика);
катта мактабгача ѐшдаги боланинг ривожланиш хусусиятларини, унинг 
мактабда ўқитишга тайѐрлигини аниқлаш (якуний диагностика). 
Мактабгача таълимнинг вариатив моделини татбиқ этишда қуйидагилар 
индикаторлар ва мезонлар сифатида бўлиши мумкин: 
педагогик ва тиббий-психологик ѐрдамга муҳтож болалар; 
болаларнинг мактабгача таълим ташкилотларида таълим олишлари, 
парваришланиши, соғлиқнинг сақланиши ҳамда соғлиқни сақлашнинг 
замонавий технологияларидан фойдаланиши, доимий ва тезкор мониторинг 
тизими ишга тушган мактабгача таълим ташкилотлари; 

---

62