Муҳаммад ал-хоразмий номидаги тошкент ахборот технологиялари
Download 3.44 Mb. Pdf ko'rish
|
KIBER XAVFSIZLIK MUAMMOLARI VA ULARNING (1)
Фойдаладилган адабиётлар:
1. Мусаев М.М., Баҳронов Ш.Н. Нейрон тармоқларни инсон нутқини идрок этиш масалаларида қўлланилиши. //ТАТУ хабарлари// Тошкент Ахборот технологилари университетининг илмий-техника ва ахборот таҳлилий журнали. Тошкент – 2015. 2. Васильев А.В., Попова Ю.Б. Применение искусственных нейронных сетей в образовательном процессе. Минск – 2017. 3. Ломакин Н.И.и др. Нейронная сеть для оценки компетентности студентов.Международная научно-методическая конференция «EDCRUNCH Ural: новые образовательные технологии в вузе – 2017»// УРФУ – 2017. 4. http://www.machinelearning.ru/wiki 5. https://news.ru/technology/nejroseti-obrazovanie-shkoly-sistema- izmeneniya/ AMALIY MASHG‘ULOTLAR JARAYONIDA DASTURIY TIZIMLARDAN FOYDALANISHNING TALABA KASBIY FAOLIYATIGA TA’SIRI To’rayev M.F. Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Qarshi filiali, muzaffar.84@mail.ru Yuksak intellektual salohiyatga ega bo‘gan, zamonaviy fikrlaydigan, ilm-fan taraqqiyotining talabiga to‘la javob bera oladigan kadrlar tayyorlash zamonaviy pedagogikaning asosiy vazifasi bo‘lib kelmoqda. Pedagogikaning rivoji dunyodagi shiddatli o‘zgarishlardan zinhor orqada bo‘lishi mumkin emas. Bu esa o‘z navbatida ta’lim jarayonida eng ilg‘or vositalarni qo‘llashni taqozo qiladi. Talaba kasbiy faoliyatining yuksak darajada faollashgan bo‘lishi uchun esa unda matematika, fizika, axborot texnologiyalari sohasidagi bilim va amaliy ko‘nikmalarining yetarlicha shakllangan bo‘lishi zarurdir. Ya’ni talaba biror tabiiy jarayonni fizikaviy talqin qila olishi, matematik hisoblay olishi va qaysidir dasturiy vosita orqali uning virtual yoki grafik tasvirlay olishi uchun yetarli bilim va amaliy ko‘nikmaga ega bo‘lishi zarurdir. Talaba ijodiy va kasbiy faoliyatini yuksaltirishda dasturiy vositalardan foydalanish yaxshi samara berishi bilan bir qatorda zamon talabi hamdir. Shularni hisobga olgan holda ushbu ishda aniq bir fizik qonuniyatni ikki xil dasturiy vosita, aniqroq aytganda, MATLAB va Dev-C++ dasturlash tizimidan foydalangan holda o‘rganish hamda bir-biriga qiyoslagan holda ayrim xulosalar yasash masalasi o‘rganiladi. Moddiy nuqta harakat tenglamasi ) sin( 0 + = − t Ae x t yoki, ) cos( 0 + = − t Ae x t ko‘rinishda berilgan bo‘lsin. Bu tenglama so‘nuvchi garmonik tebranma harakat tenglamasidir. Bu yerda − A amplituda, − so‘nishning logarifmik dekrementi, − 0 boshlang‘ich faza, − burchak tezlik. 193 Tabiatda real holda barcha erkin tebranishlar so‘nuvchi bo‘ladi. Mayatniklar, elektromagnit tebranish konturi va boshqa tebranuvchi sistemalarda so‘nishning oldini olish uchun majburiy tebranish hosil qilinishi ya’ni tashqi davriy kuch ta’siri, qo‘shimcha energiya manbai kerak bo‘ladi. Quyida so‘nuvchi garmonik tebranma harakat silj ish masofasini vaqtga bog‘lanish tenglamasini kompyuter dasturlari orqali grafigini o‘rganamiz. a) MATLAB dasturiy tizimida: sm A 10 = , cek rad / 4 = , 125 . 0 = , 6 0 = qiymatlari uchun so‘nuvchi tebranma harakat tenglamasi sm t e x t ) 6 4 sin( 10 02 . 0 + = − ko‘rinishga keladi. Tezlikning vaqtga bog‘lanish tenglamasini dt dx = , tezlanishning vaqtga bog‘lanish tenglamasini esa 2 2 dt x d dt d a = = differensial tenglamani yechish orqali amalga oshiriladi. Siljish masofasi, tezlik, tezlanishlarning vaqtga bog‘liqlik grafigini chiziladi. x=sym('10*exp(- 0.125*t)*sin(pi/4*t+pi/6)') x =(10*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) v=diff(x,'t') v =(5*pi*cos(pi/6 + (pi*t)/4))/(2*exp(0.125*t)) - (1.25*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) v=sym('(5*pi*cos(pi/6 + (pi*t)/4))/(2*exp(0.125*t)) - (1.25*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t)') v =(5*pi*cos(pi/6 + (pi*t)/4))/(2*exp(0.125*t)) - (1.25*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) a=diff(v,'t') a =(0.15625*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) - (0.625*pi*cos(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) - (5*pi^2*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/(8*exp(0.125*t)) a=sym('(0.15625*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) - (0.625*pi*cos(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) - (5*pi^2*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/(8*exp(0.125*t))') a=(0.15625*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) - (0.625*pi*cos(pi/6 + (pi*t)/4))/exp(0.125*t) - (5*pi^2*sin(pi/6 + (pi*t)/4))/(8*exp(0.125*t)) ezplot(x,[0,20]) ezplot(v,[0,20]) ezplot(a,[0,20]) 194 b) Dev-C++ dasturlash tilida: Dev-C++ dasturida dasturlash amalga oshirish jarayonida funksiyaning argumentga bog‘lanish tenglamasini kiritishda qulaylik uchun MATLAB dasturiy tizimida yozilgan dastur tarkibidan nusxa olish maqsadga muvofiq. Dasturlash jarayonida masshtabni, koordinatalar boshini va ketma-ketlik koeffitsiyenti k ni to‘g‘ri tanlash lozim. Shuni ta’kidlash joizki, MATLAB dasturiy tizimida matematik amallarni bajarish, masala yechimini topish, grafiklarni chizish, so‘ngra Dev-C++ (4.9.9.2) dasturlash tilida avval grafik rejimga o‘tish va dasturlashni amalga oshirish kerak bo’ladi. Kompilyatsiya jarayonini amalga oshirganimizdan so’ng grafik chizish Dev-C++ da Console oynasida qora chiziqlar orqali amalga oshiriladi. #include #include #include #include using namespace std; int main() { initwindow(600,400); setbkcolor(WHITE); clearviewport(); setcolor(BLACK); line(0,200,getmaxx(),2 00); line(300,0,300,getmax y()); double x,y,i,pi=3.14,k=0.1; for(int i=- 250;i<300;i=i+1) { x=250+i; y=200-10*(exp(- 0.125*k*i))*sin(pi/4*k*i+pi/6); putpixel(x,y,BLACK); y =200-(2.5*pi*cos(pi/6+pi/4*k*i)*exp(- 0.125*k*i)-(1.25*sin(pi/6+pi/4*k*i))*exp(- 0.125*k*i)); putpixel(x,y,BLACK); y=200-(0.15625*sin(pi/6+pi/4*k*i)*exp(- 0.125*k*i)-0.625*pi*cos(pi/6+pi/4*k*i)*exp(- 0.125*k*i)- 5*pi*pi*sin(pi/6+pi/4*k*i)/(8*exp(0.125*k*i))); putpixel(x,y,BLACK); delay(10); } getch(); closegraph(); return 0; } Fizikaviy jarayonlarni dasturlash tillaridan foydalanib o‘rganish kelajakda yosh dasturchidan mukammal dasturlarni yaratishida asos bo‘ladi. Fizikadan amaliy mashg‘ulot jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish, 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 t (s) X = (10 sin( /6 + ( t)/4))/exp(0.125 t) X 195 xususan MATLAB, MAPLE, MathCAD dasturiy tizimlari hamda Dev-C++, Java(SE-8)- eclipse kompyuter dasturlarini samarali grafik rejimda qo‘llanilishi o‘quvchi amaliy faoliyatini faollashtirishtiradi hamda dastulash tillarini chiqur o’zlashtirishida amaliy yordam beradi. Download 3.44 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling