Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti g. Tulenova, D. Sagdullaeva

344
 
eng muhim maqsadi bo’lmog’i kerak. 
Va bu maqsad, birinchi navbatda, ushbu etnik guruhlarni o’z ichiga oluvchi 
har bir alohida davlatning vazifasidir”
1
. 
O’rta Osiyo xalqlarining chorizm mustamlakachilariga qarshi XIX asrning 
ikkinchi va XX asrning birinchi yarmida olib borgan kurashlari, bugungi kunda 
dunyoning turli hududlarida sodir bo’layotgan vaziyatlar milliy ozodlik 
harakatlarining naqadar avj olib ketganidan dalolat beradi. Millatlararo 
munosabatlar ayni vaqtda, davlatlararo munosabatlarni tashkil etishdagi muhim 
omil ekanligini hech qachon esdan chiqarmaslik darkor. Bunga Yugoslaviya, Isroil 
va Falastin o’rtasidagi keskinliklar yaqqol misol bo’la oladi. Etnik tozalash siyosati 
tufayli sayyoramizning turli mamlakatlarida sodir bo’layotgan migratsiya 
jarayonlari mazkur davlatlarning ijtimoiy-etnik tarkibining xilma-xil bo’lishiga 
olib kelmoqda. Bu esa, o’z navbatida, bir qator muammolarni keltirib 
chiqarmoqda. Misol tariqasida shuni ko’rsatib o’tish joizki, hozirgi davrda 
Olmoniya Federativ Respublikasida ikki milliondan ortiq turk migrantlari 
istiqomat qiladilar. Frantsiyaga ko’chib kelgan migrantlarning soni bundan kam 
emas. Angliya va AQSh ma’muriyatlari ko’chib kelayotganlar sonini cheklash 
yo’llarini izlab, turli qonunlar ishlab chiqmoqdalar.
Sobiq Ittifoq parokanda bo’lib, uning o’rnida mustaqil davlatlarning paydo 
bo’lishi tufayli milliy o’zlikni anglash jarayoni yanada rivojlanib ketdi. Yangi 
mustaqil davlatlarga eski tuzumdan meros bo’lib qolgan mazkur muammolar 
millatlararo munosabatlarni yo’lga qo’yishda alohida e’tibor berishni talab 
qilmoqda. 
Ko’p millatli davlatlarda ijtimoiy-etnik munosabatlardagi uyg’unlikni 
ta’minlashda barcha etnik guruhlarning manfaatlarini e’tiborga olish katta 
ahamiyat kasb etadi. 
Milliy manfaat teran ijtimoiy-psixologik hodisa bo’lib, millatlarning 

1
Karimov I.A.O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va 

taraqqiyot kafolatlari.-T.:“O’zbekiston”,1997.-73-74-betlar. 

---