Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti g. Tulenova, D. Sagdullaeva
Download 4.43 Mb. Pdf ko'rish
|
Z0m2Y3xIsiTPCBv4SIeXYLrHBdo5K7T8Eh3vfQpX
- Bu sahifa navigatsiya:
- Xoja Ahmad Yassaviy
|
85
yer yuzidagi lazzatlardan voz kechib, nafsni tiyib, xilvatda yashab, faqat xudo haqida o’ylash, xayol surish, eslash, uni qalbdan sevishdir. Ma’rifat — hamma narsaning, butun borliqning asosi xudo ekanini bilish, aniqlash va shu tariqa xudoga yetish demakdir. Ma’rifatda olam, yulduzlar, Oy, Quyosh, odamlar, hayvonlar, qushlar, kaptarlar, boshqa jamiki narsalar xudoning zuxurotidan iborat, odam Olloh quyoshning zarrasi deyiladi. Haqiqat — o’zini xudoning dargohiga erishgan, vasliga yetgan, xatto u bilan ko’shilib ketgan deb bilishdir. Tasavvufning oqimlari, asosiy yo’nalishlari nihoyatda ko’p va xilma-xil bo’lib, turli davrlarda dunyodagi ko’pchilik mamlakatlarda uning har xil yo’nalishlari paydo bo’lgan va yoyilgan. Bizning yurtimiz — Turon zaminida va musulmon Sharqida tasavvufning bir necha buyuk tariqati — ta’limotlari paydo bo’ldi. Bular XII asrda Turkistonda maydonga kelgan yassaviya va suxravardiya, XII asr oxirida Xorazmda vujudga kelgan kubroviya, XVI asrda Buxoroda yuzaga kelgan naqshbandiya va boshqa tariqatlardir. Xoja Ahmad Yassaviy (1041-1167 yy.) tasavvuf falsafasining yirik namoyondalaridan hisoblanadi 1 . Yassaviya tariqatining birinchi va asosiy fazilati — uning xalqchilligidir. Unda ham Olloh, ham inson madh etiladi. Yassaviy o’zining «Hikmat»larida insonni qadrlaydi, uni adolatsizlikdan, zulmdan himoya etishga chaqiradi. Buyuk mutafakkirning asosiy maqsadi odamlarni Ollohni tanishga, uning yaqini bo’lishga da’vat etish, insonni xudoning eng aziz bandasi sifatida e’zozlash, adolatsizlikni qoralash, bu dunyoning dog’larini insonga yuqtirmaslikdan iboratdir. Ahmad Yassaviy inson o’z azaliy pokligini saqlashi, gunoh orttirmasligi uchun nima ish qilishi kerak, degan savolga ham o’zicha javob beradi. Yassaviy inson o’zining azaliy pokligini saqlashi uchun bu dunyodan yuz o’girishi, umrini odamlardan uzoqda, yolg’izlikda, uzlatda toat-ibodat bilan o’tkazishi lozim, deb hisoblaydi. Buni u Ollohga yaqin bo’lishining, o’ziga foniy bo’lishi uchun shariat, 1
|
