Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»


Download 3.49 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/114
Sana28.10.2023
Hajmi3.49 Mb.
#1732208
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   114
 < l < 0,8· l

chegaralarda yotadigan sezilarli masofalarda 
yerning sferikligini hisobga olish zarur bo‘ladi. Shu bilan birga 
refraksiyaning ta’sirini yerning ekvivalent radiusidan foydalanish yo‘li 
bilan hisobga olish kerak bo‘ladi. 
Bunday masofalarda UQTni tarqalishi uchun metrologik 
sharoitlar ta’sir qiladi. Troposferaning sindirish koeffitsientining 
o‘zgarishi bilan to‘lqin traektoriyasining egriligi o‘zgaradi, binobarin
to‘g‘ri va yer sirtidan qaytgan nurlar uchun bu o‘zgarishlar turlicha 
bo‘lishi mumkin. Natijada to‘g‘ri va qaytgan nurlar orasidagi fazalar 
farqi o‘zgaradi, buning natijasida radioto‘lqinlar maydonlari sathi 
o‘zgaradi, signalning so‘nishi ro‘y beradi. Masofaning ortishi bilan 
so‘nishlarning halaqit qiluvchi ta’siri ortadi [1-3]. 
Radioqabul qilishga halaqitlar. Radioqabul qilish shartlari 
signal maydoni kuchlanganligini absolyut qiymatlari orqali emas
balki 
signal 
maydoni 
kuchlanganligini 
shovqin 
maydoni 
kuchlanganligiga nisbati orqali aniqlanadi. 
Turli aloqa turlari – radiotelefon, radiotelegraf, radioeshittirishni 
va boshqalarni amalga oshirish uchun ma’lum minimal signal/halaqit 
nisbati talab qilinadi. Bu joyda va berilgan to‘lqin diapazonida 
halaqitlar sathini aniqlashni bilish katta amaliy ahamiyatga ega. 
Binobarin, ma’lum halaqitlar sathi bo‘yicha talab qilinadigan maydon 
kuchlanganligini aniqlash mumkin. 


18 
Biz 
faqat 
tashqi 
halaqitlarni 
ko‘rib 
chiqamiz, 
radioapparaturalarning ichki shovqinlari esa qabullash qurilmalari 
fanida ko‘rib chiqiladi. 
Sanoat va atmosfera halaqitlari. Sanoat halaqitlari manbalari
birinchidan, ishlashi uchqunlash bilan bog‘liq bo‘ladigan turli xil 
elektr qurilmalar, ikkinchidan, qisqaroq to‘lqinli stansiyalarning ishchi 
diapazoniga tushadigan asosiy chastotaning yuqori garmonikalarini
nurlantiradigan radiostansiyalar hisoblanadi. Sanoat halaqitlari
ayniqsa 2000 ÷ 10000 m to‘lqinlar uzunliklarida halaqitlar maydoni 
kuchlanganligi 1000 mkV/mga yetadigan katta shaharlarda sezilarli 
bo‘ladi. Qisqaroq to‘lqinlarda sanoat halaqitlari kamayadi. 
Sanoat halaqitlari har bir holda maxsus o‘lchagichlar yordamida 
aniqlanadi. 
Sanoat halaqitlarini ularning vujudga kelishi joylarida ham 
radioto‘lqinlarni nurlanishiga, ham ularning ta’minot o‘tkazgichlari 
bo‘yicha tarqalishiga to‘sqinlik qiladigan filtrlash va ekranlashning 
qo‘llanilishi yo‘li bilan so‘ndirish amalga oshiriladi. 
Atmosfera halaqitlarining asosiy manbai yashinlar hisoblanadi. 
Yashin razryadi vaqtida aperiodik xarakterga yoki so‘nuvchi 
tebranishlar xarakteriga va t  = 0,1 ÷ 3 msek uzunlikka ega bo‘lgan 
quvvatli tok impulsi vujudga keladi. Bunday impuls uzluksiz 
chastotalar spektrini hosil qiladi, binobarin, spektrning sinusoidal 
tashkil etuvchilari amplitudasini chastotaga teskari proporsional 
kamaytiradi. 
Eng katta amplituda qiymatiga f

Download 3.49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling