Muhandislik geologik tadqiqotlar

Suvning agressivligi deganda – uni metall, temirbeton va beton 
qurilmalarini yemirish xususiyatiga aytiladi. Agressivlikning bir necha turi bor: 
karbonkislotali, ishqorli, umumkislotali, sul’fatli, magnezial, kislorodli. 
Karbon kislotali va ishqorli agressivlik, beton tarkibidagi kal’tsiy karbonat 
(SaCO
3
) va kal’tsiy gidrooksidni (Ca(OH)
2
) ni eritish tufayli yemiradi. Sul’fatli 
agressivlik hosil bo’lishi sababi, suvda SO
4
2 
- ionining ko’p miqdorda 
to’planishidir. 

---

127 
Sul’fatli suv, beton tarkibiga kirib uning tarkibidagi ohakli birikmalar 
bilan reaktsiyaga kirishib, beton tarkibida (CaSO
4
.2H
2
O) gips kristallarini hosil
qiladi. Bu kristallarning hajmi ortib beton devorchalarini yemiradi. Sul’fatli suv 
tarkibida SO
4
2 
- ioni 2500 mg/l gacha bo’lsa, bunday suv oddiy sementni
yemirmaydi. Sulfatga turg’un sementlar, ushbu ko’rsatgichning 400 mg/l dan 
ko’p bo’lmagan miqdorida yemirilmaydi. 
Magnezial agressivlik - suv tarkibida magniy miqdori 2500 mg /l dan 
ko’p bo’lgan miqdordagina ro’y beradi. Magnezial yemirilishda ham beton 
g’ovakchalari devorlarida zo’riqishlar hosil bo’lib, uni buzilishga olib keladi. 
 
15.3. Yer osti suvlarining yotish sharoiti buyicha turlari 
Yer osti suvlarini yer qobig’ida joylashishi buyicha klassifikatsiyasi 
gidrogeologiyada muhim o’rin tutadi. Yotish sharoiti bo’yicha yer osti suvlari 
quyidagi turlarga bo’linadi: yuzaki suvlar, grunt suvlari, qatlamlararo suvlar. 
(15.2-rasm). 
15.2 – rasm. Yer osti suvlarining joylanishiga qarab klassifikatsiyasi 
 
 

---

128