Muhandislik geologik tadqiqotlar

Mufassal izlanishlar bosqichida birlashgan bu izlanishlar ko’pincha 
loyihalashni - texnik loyiha va ishchi chizmalar - qo’llashda bajariladi. Ularni 
maqsadi xar bir bino va inshoot uchun loyiha topshirig’i bosqichida (boshlang’ich 
tadqiqotlar) olingan muhandislik - geologik ma’lumotlarni mufasallashtirish va 
aniqlashtirishdir. Ikkinchi darajali ob’yektlarni loyihalash uchun boshlang’ich 
tadqiqotlarni materiallari yetarli bo’ladi. Aniqlashtirish maqsadida ba’zan bir ikkita 
qo’shimcha burg’ilash qudug’i o’tiladi. 
Bu bosqichda razvedka lahmlari va tajriba ishlari asosiy xisoblanadi. 
Razvedka lahmlari fundamentni joylashuviga bog’liq ravishda perimetr yoki 
binoni o’qlari bo’yicha joylashtiriladi. Lahmlar soni bir qator omillarga bog’liq, 
shu jumladan binoni qavatliligi va maydonchani geologik tuzilishini 
murakkabligidir.
Razvedka lahmlarini chuqurligi geologik tuzilishni xususiyatlari va 
murakkabligiga bog’liq. Qoyali jinslar katta bo’lmagan chuqurlikda yotganda 
laxmlar chuqurligi 0,5 - 1m bo’lishi va bu jinslarga kirishi kerak. Qurilish 
maydonchasi mustaxkam jinslardan (chillar, suglinkalar) iborat bir jinsli qatlam 
bo’lganda laxmlarni chuqurligi fundamentni kengligidan 1,5-2 marta katta, ammo 
6-8m dan kam bo’lmasligi kerak. Yanada murakkabroq sharoitlarni ularni 
chuqurligi 20-25 m va undan qo’lga yetkaziladi. 
Suvli qumlar, ilva x.k. lar tarqalgan uchastkalarda quduqlar ularga yetib 
borishi va ishonchli asos bo’lishi mumkin bo’lgan jinslarga 2-3 m ga kirishi kerak.
Dala tajriba muhandislik - geologik ishlari faqat eng muxim inshootlar
uchun o’tkaziladi. Ularni maqsadi bino xududida gruntlarni mustaxkamlik va 

---

244 
deformatik ko’rsatkichlarini aniqlashtirishdir. Tajriba gidrogeologik ishlari drenaj 
inshootlarini xisoblash uchun yakuniy ma’lumotlar olish uchun bajariladi. 
Bu bosqich izlanishlari tugallangandan so’ng hisobot tuziladi, u alohida 
bino va inshootlarni asosini grunti bo’yicha va grunt suvlarini agressivligi xaqida 
ma’lumotlar beradi. isobotda fundamentni, yer osti inshootlarini ximoyasini 
ta’minlovchi tadbirlarni o’tkazish bo’yicha tavsiyalar va bino va inshootlarni 
qurilishi va ekspulatatsiyasi davrida turg’unligini ta’minlovchi boshqa muxandislik 
tadbirlar ro’yxati keltiriladi.