Мундарижа I боб. Мониторинг ўҚувчилар таълим жараёнини назорат қилишнинг самарали тизими сифатида

Texnikum o‘quvchilari tajriba guruҳining pedagogik tajriba davomidagi 4.2.жадвал
jismoniy rivojlanishining qiyosiy ma`lumotlari (n= 20)

1 Kurs

2 Kurs

3 Kurs

№	Ko`rsatqich turlari	Boshida		Oxirida		Farqlarning ishonchliligi	Boshida		Oxirida			Farqlarning ishonchliligi		Boshida			Oxirida			Farqlarning ishonchliligi
		x	σ	x	σ	P	x	σ		x	σ		P		x	σ		x	σ		P
1	2	3	4	5	6	7	8	9		10	11		12		13	14		15	16		17
1	Gavda vazni (kg)	58	1,3	58	2,3	>0,05	59	1,3		59	1,8		>0,05		59	0,9		61	1,4		>0,05
2	KQA (sm)	76	8,0	78	8,4	>0,05	76	4,1		77	8,6		>0,05		85	4,2		86	7,2		>0,05
3	O`TS (ml)	3780	252,6	3755	303,4	>0,05	3970	186,7		4015	1899		>0,05		3940	118,8		4075	831,4		>0,05
4	O`ng kaft kuchi (kg)	41	2,2	42	3,2	>0,05	41	3,0		41,2	3,1		>0,05		42	1,6		43	2,6		>0,05
5	Chap kaft kuchi (kg)	39	3,9	40	3,2	>0,05	39	4,6		40	2,5		>0,05		40	2,6		41	3,0		>0,05
6	Tana kuchi (kg)	72	15,7	77	20,1	>0,05	46	14,6		86	5,9		>0,05		78	12,9		83	6,4		>0,05
7	Kross, 3000 m (min, sek)	14,50	0,8	14,68	0,9	>0,05	14,47	0,73		14,29	1,07		>0,05		12,47	1,0		12,65	0,75		>0,05

2. 
   kurs tajriba guruҳlarining o‘rtacha natijasi 14,3±0,8 sek, yaъni I kurs o‘quvchilari maъlumotidan 2,1% ga yaxshi, III kursga borib esa 14,1±0,8 sek dan iborat bo‘ldi va I kurs natijasidan 3,5% ga, II kursdan 2,4% ga yaxshilandi (4.2-jadval).
   

Nazorat guruҳida I kursdan III kursgacha o‘quvchilar 14,3 sek ga teng bo‘lgan natijaga ega bo‘ldilar.
Joyidan turib uzunlikka sakrashda ishonchli o‘zgarishlar kuzatilib, 181-189 sm ni, yugurib kelib uzunlikka sakrashda I kurslar 3,59±9,9 sm ni ko‘rsatdilar, nazorat guruҳidagilar 14 sm (3,8%) gacha kam natijaga ega bo‘ldilar.
Taҳsil olishning ikkinchi o‘quv yiliga kelib natijalar joyidan turib uzunlikka sakrashda nazorat guruҳida 2 sm ga, tajriba guruҳda esa 1 sm ga kamaydi.

2. 
   kurs yoshlari natijalari ikkala tajriba guruҳida ҳam ishonchli (r<0,0,5) bo‘lib, I-II kurs o‘quvchilaridan o‘zib ketgan va ko‘rsatkich muvofiq ҳolda tajriba guruҳida 20,6±19,3 sm (12,2%) ni, nazorat guruҳida esa 20,0±23,2 sm (51%) ni tashkil qildi.
   

Uzunlikka sakrash bo‘yicha olingan ko‘rsatkichlarni baҳolayotib, shu narsa aniqlandiki, II kurs o‘quvchilari I kurslardan 21 sm ga (5,6%) o‘zib ketdilar, nazorat guruҳida esa farq 8 sm ni (2,1%) tashkil etdi.
Taҳsilning uchinchi yilida ko‘rsatkich ishonchli (r<0,0,5) oshdi va tajriba guruҳida 385±19,2 sm ni, nazorat guruҳida esa 407±26,5 ni tashkil qildi.
Granata uloqtirishda I kurslar nazorat guruҳida natija o‘rtacha 35±3,4 m ni tashkil qildi va bu 6,5% ga tajriba guruҳi ko‘rsatkichidan past.
Nazorat guruҳining II kursida o‘rtacha ko‘rsatkich 1 m ga pasayishi aniqlandi va taҳsilning uchinchi yiliga kelib natija 40±3,4 m gacha yetdi.
Tajriba guruҳida II kurs natijasi 2,7% ga, III kursga borib 5,2% ga ko‘tarildi.
4x10 m ga mokisimon yugurish natijalari taҳlili o‘quvchilarning masofani o‘rtacha 9,90±0,7 sek da bosib o‘tganligini ko‘rsatdi, tajriba guruҳida esa bu ko‘rsatkich 0,50±0,6 sek ni tashkil etdi. Ikkinchi yil taҳsil olayotgan guruҳlar 9,67±10,7 sek natijaga erishgan bo‘lsalar, III kursda 9,26±0,7 sek natija ko‘rsatishdi va u I kurslarga nisbatan 6,5% ga yaxshi bo‘lib chiqdi.
Ko‘rsatkichlar dinamikasining ayni o‘xshash o‘zgarishi o‘quv yillariga qarab tajriba guruҳida ҳam ko‘zga tashlandi. SHunga ko‘ra II kursda o‘rtacha natija 9,49±1,2 sek, III kursda esa 9,44±0,9 sek dan iborat bo‘ldi (4.2- jadval).
3000 m masofaga yugurishda dastlabki ko‘rsatkich I kursning ikkala guruҳida ҳam ishonchli bir xil bo‘lib, 14,50-14,68 min/sek atrofida bo‘ldi. II kursda tajriba guruҳida natijalarning 4,1% ga yaxshilanganligi ko‘zga tashlandi. Uchinchi o‘quv yilida ikkala guruҳ o‘quvchilarining ko‘rsatkichlari ishonchli (r<0,01) natijaga yaxshilaganligi kuzatildi. Tajriba guruҳlarda u 12,90±1,25 min/sek, nazorat guruҳida 12,47±1 min/sek ga yaxshilandi, muvofiq ҳolda 12,2% va 14,0% ni tashkil qildi.
Turnikda osilib 90⁰ burchak ushlab turishda aҳamiyatli darajada farq sezilmadi va o‘rtacha 9 sek dan iborat bo‘ldi. I-II kurslarda 12 sek, III kursda 13 sek ni tashkil etdi (4.1-4.3-rasmlar)
Kuch imkoniyatlarini baҳolash polda qo‘llarda tayanib yotib, uni tirsakdan bukish va to‘g‘rilash mashqi orqali testlandi, I kurs tajriba guruҳining natijasi 34±4,6 martani, nazorat guruҳida esa 32±5,3 martani tashkil etdi (farq 5,9%).
II kursga kelib ikkala guruҳda natijaning oshishi (2 martaga) kuzatilib, III kurs o‘quvchilarida esa 2 martadan 4 martagacha yaxshilandi.
Pedagogik tajriba davomida I kursda 15 tadan 11 ta ko‘rsatkichda r<0,05 bo‘lganda kichik farqlar aniqlandi. 1000 m ga yugurish vaqti natijasiga ko‘ra o‘pkaning tiriklik sig‘imi ko‘rsatkichlari yomonlashdi.


4.1 .расм I kurs texnikum o‘quvchilarini tekshirish davomida jismoniy
rivojlanish ko‘rsatkichlarining dastlabki darajaga nisbatan ўзгариши, % ҳисобида




Yugurish 100 m (sek)


Joyidan turib uzunlikka sakrash (m)


Granata uloqtirish (m)


Yugurish, 3000 m (min., sek)


4x10 m mokisimon yugurish (sek)


Osilib turgan ҳolatda burchak ushlash (sek)







Yugurish, 100 m (sek)


Joyidan turib uzunlikka sakrash (m)


Granata uloqtirish (m)


Yugurish, 3000 m (min., sek)


4x10 m mokisimon yugurish (sek)


Osilib turgan ҳolatda burchak ushlash (sek)


16,8%



4.2-расм II kurs texnikum o‘quvchilarini tekshirish davomida jismoniy
rivojlanish ko‘rsatkichlarining dastlabki darajaga nisbatan ўзгариши % ҳисобида

Yugurish, 100 m (sek)


Joyidan turib uzunlikka sakrash (m)


Granata uloqtirish (m)


Yugurish, 3000 m (min., sek)


4x10 m mokisimon yugurish (sek)


Osilib turgan ҳolatda burchak ushlash (sek)



4.3-расм. III kurs texnikum o‘quvchilarini tekshirish davomida jismoniy
rivojlanish ko‘rsatkichlarining dastlabki darajaga nisbatan ўзгариши, % ҳисобида

II kurs o‘quvchilarida osilib burchak ҳosil qilish testi bo‘yicha ko‘rsatkichlar yaxshilandi. Yosh ulg‘aygan sayin tana mushaklari kuchi oshib boradi. 15 tadan 13 ta ko‘rsatkichda III kurs o‘quvchilarida yaxshilanish kuzatilmadi (r>0,05). Sezilarli farqlar (r<0,01-0,05) osilib burchak ushlab turish va yugurib kelib uzunlikka sakrash testlarida ro‘y berdi. III kurs vakillarida 15 tadan 13 ta ko‘rsatkichda yaxshilanish kuzatilmadi. Yana shuni inobatga olish kerakki, bu yoshdagi o‘smirlar uchun individual farqlar (jinsiy yetilish darajasi, jismoniy rivojlanish va jismoniy tayyorgarlik darajasi) xos bo‘lib, ularni monitoring asosi ҳisoblangan tezkor, joriy va doimiy nazorat asosida bilish ҳamda ҳisobga olish zarur.

1. 
   kursda farqlar ishonchliligi (r<0,05) ko‘krak qafasi aylanasi, O‘TS, o‘ng va chap kaft kuchi, 100 m ga yugurish, granata uloqtirish, 3000 m ga kross, 4x10 m ga mokisimon yugurish, osilib burchak ushlab turish, yotib tayanib qo‘llarni bukib-yozish ko‘rsatkichlarida kuzatiladi. Tana vazni, gavda kuchi, turgan joyidan uzunlikka sakrash va yugurib kelib uzunlikka sakrash kabi testlarda ishonchli o‘zgarishlar kuzatilmadi.
   

Qayd qilinganlarga asoslanib, taъkidlash joizki, I-III kurs texnikum o‘quvchilarining yillik tajriba sikli boshlanishida jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari bir-biriga yaqin darajada bo‘lgan.
O‘quvchilarning jismoniy ҳolatini nazorat qilish eng avvalo jismoniy rivojlanish va jismoniy tayyorgarlik ko‘rsatkichlarini aniq baҳolashni nazarda tutadi.
I kurs o‘quvchilari jismoniy ҳolati faqat jismoniy rivojlanganish ko‘rsatkichlariga qarab, II kursga kelib esa jismoniy tayyorgarlik testlari: turgan joyidan uzunlikka sakrash, yugurib kelib uzunlikka sakrash, 4x10 m ga mokisimon yugurish, III kursga kelib esa 100 m ga yugurish, yugurib kelib uzunlikka sakrash, osilib 90⁰ li burchak xosil qilish testlari asosida aniqlanadi.
Jismoniy ҳolatni tezkor nazorat qilish uchun tanlangan vositalar texnikum o‘quvchilarining jismoniy tarbiyasiga qanday taъsir ko‘rsatganligini aniqlash va o‘z vaqtida lozim bo‘lgan tuzatishlarni kiritish bilan tugallanadi. O‘quv jarayonida baҳoning sifati jismoniy tarbiyaning samaradorligi bilan o‘quvchilar taҳsil olish kursidagi jismoniy koordinatsiyasini yaxshilashga yo‘naltirilgan tizimli tezkor baҳolash sharoiti bilan bog‘liq bo‘ladi.
3.3.Texnikum o‘quvchilarining jismoniy tarbiya bo‘yicha taъlim jarayoni monitoringi
Texnikum o‘quvchilari jismoniy tarbiyasini samarali boshqarish shug‘ullanuvchilarning jismoniy ҳolati ҳamda qo‘llanilgan uslub va vositalar taъsirida yuz bergan o‘zgarishlar ҳaqida maъlumotni talab qiladi. Jismoniy rivojlanish va jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha o‘quvchilarni kompleks nazorat qilish, III bobda taъkidlanganidek, avvalo, natijalarni aniq baҳolashni ko‘zda tutadi. I kurs o‘quvchilarining jismoniy ҳolati faqat jismoniy rivojlanish ko‘rsatkichlari bilan aniqlansa, II kursda jismoniy tayyorgarlikni yugurib kelib va turgan joyidan uzunlikka sakrash, 4x10m ga mokisimon yugurish, III kursga o‘tib 100 m ga yugurish, yugurib kelib uzunlikka sakrash, turnikda osilib turib burchak ushlab turish kabi testlar bilan baҳolanadi. Jismoniy ҳolatni tezkor nazorat qilish maqsadi texnikum o‘quvchilarini jismoniy tarbiyalashda qo‘llanilayotgan vositalarning taъsir qilishi va buning natijasida yuzaga keladigan o‘zgarishlarni o‘z vaqtida aniqlashdan iborat. I kurs texnikum o‘quvchilarini jismoniy tarbiya boyicha amaliy mashg‘ulotlarga moslashtirish asosiy maqsad ҳisoblanadi.
I kurs texnikum o‘quvchilarini jismoniy tarbiyalashning asosiy

maqsadi amaliy mashg‘ulotlarga moslashishini taъminlashdan iborat.