Mundarija Kirish Fransiya jahon urushi yillarida

Fransuzlarning muvaffaqiyatsizligi
Buyuk Britaniya-Germaniya dengiz shartnomasi^[11] imzolanishi bilan inglizlar nemislar bilan biroz bo’lsada tinchlantirish siyosatini boshlagan edi. Ular Fransiya bilan ingliz-nemis dengiz shartnomasini tuzish haqida maslahatlashib ham ko’rmagan. Fransuzlar dastlab nemislarga qarshilik ko'rsatish uchun o’zlar ittifoqchi davlatlarsiz siyosat olib borishga harakat qilishdi, ammo bu muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Germaniya qayta qurollanishidan oldin be’malol Fransuz armiyasi Germaniyaning ichki-ishlariga be’malol aralashishi mumkin edi. Birinchi jahon urushi paytida Fransuz armiyasi g'arbiy frontning tayanchi bo'lgan edi va o’z navbatida 1935-yilda Yevropagi eng kuchli armiyaga ega davlat ham edi. Germaniyaning qayta qurollanishi Fransiyani tashvishga solidi va Fransuzlarning Germaniyani kuchayib ketishiga qarshi harakatlari samarasiz tugaydi. Shunday sharoitda Sovet^[12] davlatidan yordam so’rash ayni muddua edi. Fransiya hukumatidagi antikommunistlar harbiy harakatlarni Sovetlar bilan birgalikda davom ettirish uchun Sovet^[13] va Fransiya Bosh shtablari o'rtasidagi uchrashuvlarga ruxsat berishdan bosh tortdilar. Yevropaning Sharqida polyaklar va ruminiyaliklar nemis hujumiga uchrashganida sovet qo'shinlarining g'arbga harakatlanishini ma'qullashdan bosh tortdilar. Nemislar Reyn hududlarini harbiylashtirgandan so'ng, Fransiya armiyasi Polsha, Chexoslovakiya, Ruminiya va Yugoslaviya kabi mamlakatlarga yordam berishga mutlaqo imkoni qolmadi. Natijada Kichik Antanta qulab tushdi. Italiyaning Efiopiyaga bostirib kirishi va Ispaniya fuqarolar urushi^[14] kabi boshqa voqealar Fransuz pozitsiyasini yanada zaiflashtirdi. Shunday qilib, Germaniya qayta qurollangan davrda Fransiyada Buyuk Britaniyaga ergashishdan boshqa iloji qolmadi va Gitlerni tinchlantirishga qaror qildi.


Xalq fronti (1936)
Xalq fronti^[15] kommunistlar, sotsialistlar va boshqa so’l qanot siyosiy partiyalarning koalitsiyasi boʻlib, 1930-yillarda Fransiyada siyosiy hokimiyat va ijtimoiy islohotlarni amalga oshirish uchun paydo boʻlgan. Bu fashizm tahdidiga, ayniqsa Germaniyada fashistlarning kuchayishiga munosabat edi. 1936-yilgi saylovlarda Xalq fronti gʻalaba qozondi va Léon Blum^[16] Fransiyaning birinchi sotsialistik bosh vaziri boʻldi. Depressiya Xalq fronti gʻalabasiga asosiy sabab boʻldi. Xalq frontining iqtisodiy siyosati umuman muvaffaqiyatsizlikka uchradi. Ular ishchilar uchun qisqaroq ish soatlari va yozgi ta'tillar kabi yutuqlarga erishdilar. Biroq, bu hukumat davrida hosildorlikning oshishi ta’minlanmadi. Buning ta'siri natijasida Fransiya sanoati va ishlab chiqarishini keskin kamaydi, nemis zavodlari esa to'liq quvvat bilan qurol va boshqa harbiy texnika ishlab chiqara boshladi. 1936-yilgi ish tashlashlar hukumatning obro'siga ta'sir qildi. Hukumat Yevropadagi birinchi fashistik harbiylarning ekspluatatsiyasi bo'lgan Ispaniya fuqarolar urushiga aralashmaslikka qaror qildi. Xalq fronti nafaqat siyosiy harakat, balki ijtimoiy va madaniy harakat ham edi. Harakatning maqsadi 1930-yillarda Fransiyaning yuqori darajada bo'linib ketgan jamiyatini ajratib turuvchi an'anaviy to'siqlarni yo'q qilish edi. Bu hukumatning ba’zi islohotlarining natijasizligi tyfayli "Blumdan ko'ra Gitler yaxshiroq" degan ibora eshitila boshladi. 1940-yilda Germaniya g'alabasidan keyin Blum^[17] va Xalq frontini Fransuz harbiy amaldorlari emas, balki Vichi siyosatchilari aybladilar. Xalq fronti oʻz oldiga qoʻygan koʻplab maqsadlarni amalga oshira olmaydi, ayniqsa, Fransiyani nemislarga qarshilik koʻrsatishga tayyorlamagan boʻlsa-da, Xalq fronti haqidagi afsona zamonaviy Fransiyada afsonaviy maqomga ega boʻldi.