Mundarija Kirish Fransiya jahon urushi yillarida

Myunxen (1938-yil sentabr)
Gitler Sudetdagi etnik nemislarga nisbatan yomon munosabatda bo'layotganini da'vo qilib, Chexoslovakiyaga qarshi o'z qarashlarini kuchaytira boshladi. Natsistlarni qayta qurollantirish dasturiga asosan , Reyn va Anshlyusni Avstriya bilan qayta harbiylashtirish Chexoslovakiya uchun xavotirli ish bo'ldi. Bundan tashqari, Britaniya va Fransiyadan umuman javob bo’lmadi. Fransiya bilan mudofaa ittifoqiga ega bo'lgan chexlar jangga tayyor edilar. Gitler 1938-yilda nemis aholisi ozchilikni tashkil etgan Chexoslovakiyadagi Sudet talab qildi. Nevill Chemberlen^[18] -Buyuk Britaniya Bosh vaziri urushga "... biz yaxshi bilmaydigan odamlar o'rtasida uzoq mamlakatda janjal kelib chiqishi" tahdid solishi naqadar dahshatli ekanligini bilamiz. Britaniya parlamentining taniqli a'zosi matbuotga: "Nima uchun Bolqondagi bizlarga nisbatan past davlat bilan ovora bo'lishimiz kerak?” Yakunda inglizlar va Fransuzlar Myunxenda bo'lib o'tgan muzokaralarda taslim bo'lishdi ya’ni Gitler o’z maqsadiga erishdi. Chemberlen Londonga qaytib kelib, Gitler tomonidan imzolangan shartnomani oladi va uni kutib turgan jurnalistlarga “tinichlik” kafolatlanganligiga ishontirdi. Yevropa yetakchilaridan biri Sovet Marshall Stalin Myunxen konferentsiyada bo'lmagan va ingliz va fransuzlar Gitlerga qarshi ittifoqchi davlatlar sifatida ishonish mumkin emas degan xulosaga keldi. Amerika Qo'shma Shtatlarining ta'siri kamroq edi albatta. Myunxen haqida ko'plab javobsiz savollar mavjud. Ba'zilarning ta'kidlashicha, agar ittifoqchilar o'zlarining shartnoma majburiyatlarini bajargan bo'lsalar, Vermaxt urushga bormasdan, Gitlerni hibsga olgan bo'lar edi.
Urush deklaratsiyasi (1939-yil sentabr)
Natsistlar va Sovet Ittifoqi davlatlari o’rtasidagi o’zaro hujum qilmaslik to'g'risidagi pakt (1939-yil avgust) Germaniyaning Polshaga bostirib kirishini va bo'linishini deyarli kafolatladi. Natsistlar Polshaga bostirib kirdilar (1939-yil 1-sentabr), sovetlar esa sharqdan (17-sentabr) hujum qildilar. Gitler nihoyat o'zi xohlagan narsaga erishdi, u buyuk urush rahbari bo'ldi. U endi o’zidan nafratlangan siyosatchilar bilan tamomila aloqalarni uzdi, Britaniya ham, Fransiya ham Polshaga nisbatan majburiyatlarga ega edi. Ikkalasi ham natsistlarni chekinishg, Polshadan chiqib ketishini talab qildi, lekin natijalar samarasiz bo’lib chiqdi. Natsistlar javob bermagach, Fransiya Angliya kabi Germaniyaga urush e'lon qildi (1939-yil 3-sentabr). Bosh vazir Chemberlenning xalqqa radio murojaati tarixdagi eng mashhur radio murojaatlardan biridir. Uning ovozi urush qilishga tayyor bo'lgan qat'iy rahbarlardan biriga o’xshamasdi, vada bergan tinchlik kafolatini bajara olmagan qalbi singan odamga o’xshardi. Buyuk Britaniya va Fransiyaning asosiy manfaatlari urush qilish emas, balki qurbonlarning oldini olish edi. Ittifoqchilar Polshaga yordam berishga urinishmadi. Gitler ular hujum qilmasliklarini hisoblab chiqdi va shuning uchun Vermaxtning to'liq kuchi Polshaga tashlashga qaror qildi. Fransuz armiyasi Maginot chizig'ining orqasida xavfsiz tarzda qolidi. Inglizlar Britaniya ekspeditsiya kuchlarini (BEF) shimoliy Fransiyaga ko'chirishni boshladilar va Belgiya chegarasi bo'ylab pozitsiyalarni egalladilar. Belgiya, o'z navbatida, betaraflik ularni urushda qatnashishdan qutqaradi, deb umid qilgan edi. Polshaga yordam berish o'rniga, Buyuk Britaniya ham, Fransiya ham o'z farzandlarini qishloqqa jo'natib, be’malol urush harakatlarini qilmadi.