N. A. Egamberdieva n. A. E g a m b e r d ie V a

M avzuni mustahkam lovchi savollar
1. B olaliktepa yodgorlilidagi devoriy suratlarda nim alar tasvirlangan?
2. M onumental tasviriy san’at deganda nimani tushunasiz?
3. Ilk o ‘rta asrlarda haykaltaroshlikning taraqqiy etishini m isollar 
bilan tushuntiring?
4. K o‘shklar nima?
5. Ilk o ‘rta asrlarda Xorazm da shahar m adaniyatining o ‘ziga xos 
tom onlarini ko‘rsatib bering?
6. Koroplatika nima?
Yodda tuting! Ilk o ‘rta asrlarda
• Erga egalik munosabatlari shakllangan.
• Yirik er egalari dehqonlar boMgan.
• D ehqonlar ko'shklarda yashagan.
• Shahar 2 qism dan iborat boMgan.
• Ark baland tepalikka qurilib, chuqur choh bilan himoyalangan.
• VI asrda M ingo‘rik Toshkent poytaxti boMgan.
• C hilonzor Oqtepasi otashparastlar ibodatxonasi boMgan.
• Buxoroning «zandanachi» ipak matolari 
dunyoga m ashxur 
boMgan.
• Saroylar devoriy suratlar bilan bezatilgan.
• Koroplastika sopoldan ishlangan haykalchalardir.
• Ostodonda m arhumlarning tozalangan suyaklari saqlangan.
• Xorazm da m e’moriy va statuar ostodonlar tarqalgan.
• C hochda chizm a naqshli yashiksim on ostodonlar tarqalgan.
• S o 'g ‘da otashparastlik e ’tiqodi bilan bogMiq boMgan syujetli 
ostodonlar tarqalgan.

---

Rivojlangan o ‘rta asrlar davri 0 ‘zbekiston tarixida Somoniylar 
davlati tashkil topishidan boshlanib, to temuriylar davlati inqirozigacha 
(IX-XVI asr) davom qiladi. Bu davmi ijtimoiy va iqtisodiy, siyosiy va 
madaniy jihatdan ikkita taraqqiyot va bitta inqiroz bosqichiga boMinadi. 
Birinchi taraqqiyot bosqichi IX-XI1I asr boshlarini o ‘z ichiga oladi. 
Bu davr madaniy hayoti islom mafkurasi asosida shakllanib, o ‘ziga xos 
madaniy rivojlanish kuzatiladi. Markazlashgan davlat tashkil qilinib, 
unda a w a l somoniylar (IX -X ), so ‘ng esa, uning hududlari uchta turkiy 
davlatlar- qoraxoniylar, g ‘aznaviylar va saljuqiylar o ‘rtasida (XI asrda) 
taqsimlanib, bu hududlam ing katta qismida XII asr o ‘rtalarida buyuk 
xorazmshohlar davlati tashkil topadi.
XIII asr boshlarida m o‘g ‘ullam ing 0 ‘rta Osiyoga hujumi va 
bo‘ysundirishi madaniy taraqqiyotga o ‘ta darajada salbiy ta’sir ko‘rsatib, 
uning rivojlanishini bir necha yillarga to ‘xtatib q o ‘yadi. Bu jarayon to 
Amir Temurning hokimiyatni egallab, 
markazlashgan davlat tashkil 
qilgunicha davom etadi. 
Shu sabab XIII asr 0 ‘zbekiston tarixiga