N. Bozorboev, X. I. Yusupov, R. A. Narov, A. M. Ilmuradov, V. Rasulov, B. T. Xushnazarov, F. N. Bozorboev, A. T. Ilyasov

Ajratib qayta o‘rnatiladigan unifikatsiyalashgan qolip- SNIIOMTPda 
ishlab chiqilgan va bu qoliplarni turli xil modifikatsiyalari mamlakatimizda keng 
tarqalgan. Bu qolip oddiy ko‘chirib qayta o‘rnatiladigan inventar qolipdan keng 
miqyosda elementlarni o‘zaro almashinishi, katta bikirlikka ega va montajni
osonlashtiruvchi inventar moslamalarga ega ( tortqilar, qulfli birlashtiruvlar va 
b.). Bunday qolip yog‘ochli, yog‘och-metalli yoki po‘latli bo‘lishi mumkin.(17.2.-
rasm). 

---

66 
17.2-rasm. SNIIOMTP ning kombinatsiyalashgan qolip konstruksiyasi 
a – taxtalardan qoplangan shchit; b –namga chidamli fanera yoki plastik bilan 
qoplangan shchit; v – tortqi; g – to‘g‘ri burchak ostida tortqilarni birlashish tuguni; d – 
shchitlarni tortqiga mahkamlash detali; 1 – po‘lat karkas; 2 – taxtalardan qoplama; 3 – yon 
oboyma ( ramka); 4 – shchitlarni birlashtiruvchi teshiklar; 5 – uzatmalarni utkazuvchi teshiklar; 
6 – namga chidamli fanera yoki qatlamli plastik; 7 – taxtali siyrak to‘shama; 8 – shveller 
tortqilar; 9 − 20×30 mm li brus qistirmalar; 10 – pona; 11 – kosinka-o‘rama; 12 – shayba; 13 – 
taranglovchi ilmoq. 

---

67 
17.3-rasm -
. SNIIOMTP ning unifikatsiyalashgan po‘lat qolip konstruksiyasi 
a – qolip detallari; b – zinasimon poydevor qolipining umumiy ko‘rinishi; 1 – asosiy 
shchitlar; 2 – burchak shchiti; 3 – yuk ko‘taruvchi ferma; 4 – qisqich korpusi; 5 – pona; 6 
– tortqi. 
17.4-rasm. Ustunlar osti poydevori uchun metalli blok forma: 
1- ustun osti qolip (forma) i; 2- domkratlar. 

---

68 
Po‘lat qolipni ugolniklar, shvellerlar va qalinligi 2 mm tunuka listlardan
tayyorlanadi. Yaxshi foydalanilganda uni aylanishi 200 martagacha bo‘lishi 
mumkin, yog‘och inventar qoliplarni aylanishi 10-15 martadan ortmaydi. 
Unifikatsiyalashgan qolipning konstruksiyasi yuzasi 35 m
2 
gacha bo‘lgan yirik 
o‘lchamli panellarni yig‘ish, hamda bikir qolip yoki armatura-qolipli bloklar 
yig‘ish imkonini beradi (17.3-rasm).
Panelli yoki blokli qoliplar, yirik o‘lchamli ko‘rilmalarda va katta hajmdagi 
betonlash ishlarida qo‘llaniladi. Bu turdagi qoliplarni yig‘ish ishlarini narxi 50%ga 
kamayadi va qolip ishlari muddati qisqaradi.
 
17.5-rasm. Unifikatsiyalashgan yirik shchitli qolip: 
1− beton qorishmasini yo‘naltiruvchisi; 2−tortuvchi; 3−tasma; 4− so‘rilar; 5−shchit; 6− vertikal 
ferma; 7−to‘g‘rilaydigan tortqi; 8−domkrat; 9−tashqi shchitni montaj qilish uchun so‘rilar