N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

9.14-rasm. Quduq usti 
g’ildirakli salnik-lubrikatori. 
9.15-rasm. Ochiladigan pichoqli 
o’zgaruvchan kesimli skrebka ko’rinishi. 
1 – metal arqonni bog‘lovchi tutgich; 2 – 
harakatsiz planka; 3 – qiya yo‘naltirilgan 
teshik; 4 – harakatsiz pichoq; 5 – 
harakatlanuvchi plankaning pichog‘i;
6 – harakatlanuvchi planka; 7 – dasta (skoba).
Lubrikator uzunligi skrebka va yuk ichiga sig‘ishini ta‘minlashi kerak bo‘ladi.
Parafinni tozalash uchun mo‘ljallangan ikki yoqqa ochiladigan pichoqli, 
ko‘ndalang kesimi o‘zgarvchan skrebkaning har xil konstruksiyasidan 
foydalaniladi(9.15-rasm). Yuqoriga ko‘tarish vaqtida skrebka pichog‘i ikki tomonga 
ochilib diametri ko‘taruvchi quvur ichki diametriga teng bolib qoladi. Skrebka pastga 
tushishida pichoq quvur diametridan 10-20 mm ga kichrayadi.Skrebka ishlashida 
quduq devoridagi parafinlar to‘liq tozalanadi.Quduqqa skrebkani tushirish uchun 
avtomatik deparafinizasiya qurilmasidan- ADQ foydalaniladi. ADQ si quduq atrofida 
joylashtirilgan maxsus skrebkali budkaga o‘rnatilgan boshqaruv stansiyasi, 
elektrodvigatel bilan lebedkadan tashkil topgan bo‘ladi. 
Ohirgi konstruksiyadagi qurilmalar(ADQ-3)skrebkani oldindan kiritilgan 
programma bo‘yicha kerakli chuqurlikka tushirish va ko‘tarish inson aralashuvisiz 
avtomatik tarzda amalga oshiriladi. 

---

145 
Ko‘targichni mexanik usulda tozalashning asosiy kamchiligi quduqlarni 
ishlatishda uchraydigan nosozlikni (simlarning uzilishi, alohida qismlarining ishdan 
chiqish va boshqalar) bartaraf etish uchun qo‘shimcha moslamalarning ishlatilish. 
Parafin qotib qolishi bilan kurashishning samarali usularidan biri bu quvur 
ichki yuzasini lak, emal va shisha bilan qoplash hisoblanadi. Bunday quvurda 
parafinlar qotishi kam kuzatiladi va oqim bilan tez yuviladi. 
Shisha, emal va lakli qoplama kislota, ishqor va suvga qarshi chidamli, 
shuning uchun korroziyadan himoyalash qobilyatiga ham ega bo‘ladi. 
Quvurning ichki yuzasini laklash texnologiyasi quvurning ichki yuzasini 
shisha bilan qoplash texnologiyasidan farq qilib oddiyroq ko‘p holatda kon 
maydonida amalga oshiriladi. Minglab quduqlar olovga bardoshli qilib shisha bilan 
qoplangan quvurlar bilan ishlatilmoqda. Bu quduqlar ta‘mirsiz uzoq vaqt ishlashlatish 
imkoniyatini beradi.