Нафас аъзолари системаси касалликлари беморларнинг шикоятлари


Download 1.07 Mb.
bet15/16
Sana29.04.2023
Hajmi1.07 Mb.
#1400162
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
3.Nafas sistemasi kasalliklari

БАЛГАМНИ ТЕКШИРИШ
Текшириш учун одатда эрталабки балгам олинади. Агар бемор кам микдорда балгам ташласа, уни бир неча соат ёки сутка давомида йигилади. Куп микдорда балгам
да хаво киради ва у юкорига кутарилади. Шу цилиндрнинг белгиланган шкаласига караб, бемор чикарган хавонинг хажми аникланади.
Одам нафас олгандаги ва чикаргандаги хавонинг микдори кукрак кафасининг эластиклик даражасига, упка тукимаси ва юракнинг холатига, корин ичи босими даражасига боглик булади. Соглом одам тинч холатда на­фас олганда ва чикарганда 500 мл атрофида хаво олади ва чикаради. Агар одатдаги нафас олишдан сунг кушимча максимал нафас олинса, яна 1500—2000 мл микдорда хаво упкага кириши мумкин. Бу нафас олишнинг резерв хажми дейилади. Худди шундай, одатдагидек нафас чикаргандан кейин яна кушимча 1500—2000 мл хавони упкадан чикариш мумкин. Бу нафас чикаришнинг резерв хажми дейилади.
Нафас хажми, нафас олиш ва чикаришнинг резерв хажмлари биргаликда упканинг хает хажмини ташкил этади. Бу хажм 3700 мл атрофида булади.
Одам нафас чикаргандан кейин упкада 100—1500 мл микдорда хаво колади. Бу колдик хаво хажми деб аталади. Упканинг нафас хажми, нафас олиш ва чикаришнинг резерв хажмлари, колдик хаво хажми биргаликда упканинг умумий хажмини ташкил этади (5000—6000 мл).
Упканинг хает хажми — 15% нафас хажми, 42—43% резерв нафас олиш ва чикариш хажмлари ва колган 33% колдик хаво хажмидан иборат булади.
Бу курсаткичларни янада аникрок белгилаш учун спирография усули утказилади. Бундай усул ёрдамида факат юкоридаги спирометрик курсаткичлардан ташкари, упканинг бир минутдаги нафас хажми, газ алмашинув курсаткичлари: О2 ютиш ва СО2 чикариш, нафас коэффи­циента ва бошкалар аникланади. Бунинг учун махсус спи-рограф асбобидан фойдаланилади. Спирографда бемор чикарган хаво ёпик система буйича айланади, асбобнинг ёзувчи кисмида эгри чизик чизилади (спирограмма).
Юкори нафас йулларининг утказувчанлиги ва нафас олиш хамда чикариш тезлигини пневмотахометрия усули ёрдамида текширилади.
БАЛҒАМНИ МИКРОСКОПИК ТЕКШИРИШ
Аввал буялмаган (натив) препаратлар текширилади. Бунинг учун киздириб олинган ингичка игна билан озгина балгам олиб, буюм ойнасига куйилади ва устидан ёпкич ойна билан ёпиб микроскопда курилади. Соглом одам балгамида оз микдорда лейкоцитлар, эритроцитлар, неси эпителий хужайралари ва озгина шиллик булиши мумкин.
Патологик холатларда уларнинг микдори купайиши билан бирга бир канча бошка куйидаги патологик элементлар хам топилади:
— Эластик толалар — балгамда упка тукимаси еми­рилганда пайдо булади, улар узгармаган холда, баъзан эса парчаланган булади. Эластик толаларни яхши куриш учун балгамга тенг микдорда 10% ли КОН эритмаси аралаштирилади ва пробиркани олиб устида то гомоген масса пайдо булгунча киздирилади. Шунда балгамнинг хамма таркибий кисмлари парчаланиб кетиб, факат элас­тик толалар колади. Суюклик центрифугаланиб, чукмадан препарат тайёрлаб микроскопда текширилади. Агар эозинофилнинг 1% спиртли эритмаси билан буялса, улар ялтирок, икки контурли, учлари уткир толалар шаклида куринади.
— Шарко — Лейден кристаллари рангсиз, уткир учли, ромбсимон тузилмалар, бронхит ва бронхиал астмада уч-райди. Улар эозинофилларнинг парчаланиши оркали юзага келувчи оксил махсулотларидир.
— Эозинофиллар—бронхиал астмада купаяди. Ро­мановский — Гимза усулида буялганда куринади.
— Юрак пороги хужайралари — узида гемосидерин сакловчи альвеоляр эпителий булиб, упкада кон туриб колган вактда (митрал клапан порогида, инфарктда, упкадан кон кетганда) юзага келади. Уларни чанг тулган хужайралардан фарклаш учун препаратга бир неча томчи хлорид кислотаси ва 5% ли бихромат калий эритмаси томизилади. Гемосидерин булганда альвеоляр макрофаглар кук (зангори) рангга буялади.
— Усма хужайралари— катта, йирик ядроли, донали шарчани эслатувчи хужайралардир.
— Гематоидин кристаллари — упкада кон туриб колиб, бир неча кундан кейин балгам билан чиккан холларда учрайди. Улар ингичка игна шаклида ёки бугик сарик рангли ромбчалар шаклида булади.
— Актиномицет друзлари — марказий тупламдан нур шаклида таркалган, учлари колбасимон кенгайган ипча-лари бор тузилма. Улар яхши куриниши учун 1—2 томчи 10% КОНнинг спиртли эритмаси томизилади. Агар Грамм усулида буялса, ипчалар бинафша рангга, уларнинг учларидаги кавариклар пушти рангга буялади.
БАЛҒАМНИ БАКТЕРИОЛОГИК ТЕКШИРИШ
Бунинг учун балгамнинг курук буялган препаратлари тайёрланади. Озгина балгам олиб, иккита предмет ойнаси орасида эзилади ва препаратлар хавода куритилади, сунгра фиксация килинади (олов устида бир неча марта киздирилади). Препаратларнинг бири сил микобактериясини, иккинчиси бошка бактерияларни аниклаш учун буялади.
Сил микобактерияларини аниклаш учун препарат Цил — Нильсен усулида буялади. Бунинг учун фиксация килинган суртма устига фильтр когози куйилиб, устидан карбон фуксин эритмаси куйилади ва буг хосил булгунча аланга устига тутиб турилади, кейин фильтр когозни олиб, 3% ли хлорид кислотасининг спиртли эритмасида ювила-ди, рангсизлантирилади ва кайта ювилади. Шунда улар кукимтир фонда кизил булиб куринади.
Агар микобактериялар микдори кам булса, флотация усули кулланади. Бунинг учун ишкор билан гомогенланган балгамни енгил углеводород (толуол, ксилол, бензин) билан аралаштирилади, натижада улар суюкликнинг юзасига кутарилади ва микобактерияларни олиб чикади. Кейин устки кават суриб олинади ва буюм ойнасига томи-иб буялади.
Бактерияларни туплашнинг бошка усули — электро­форез усулидир. Бунда балгам ичидан тургун ток утказилади ва улар катод томонга йигилади ва шу ердан суртма тайёрлаб, буялади. Буялган суртмани микроскоп остида каралса, сил таёкчалари кизил рангли, ингичка, баъзан буралган шаклда куринади.
Бошка бактериялар Грамм усули буйича буялади. Бу нинг учун куритилган балгам суртмаси устига фильтр когозини куйиб, унга бинафша генцианнинг карболли эритмаси куйилади. 1,5—2 минутдан кейин фильтр когозини олиб ташлаб, суртма устига Люголь эритмаси куйилади (2 минут), кейин суртма 96° спиртда 0,5—1 ми­нут фиксация килинади ва сув билан ювиб куритилади.
Грамм усулида буялган суртмада кук(зангори) рангга буялган граммусбат пневмококклар, стрептококк, грам-манфий Фридлендер диплобацилласи ва Пфейффер таёкчаларини куриш мумкин.
Пневмококк ёки Френкел — Векселбаум диплококки микроскоп остида окиш капсула билан уралган иккита ланцетсимон кокклар шаклида куринади (граммусбат).
Фридлендер диплобацилласи грамманфий, жуфт-жуфт булиб жойлашган, окишрок капсула билан уралган ба-циллалар шаклида куринади.
Пфейффер таёкчаси (бацилласи) овал шаклида, учла-ри тукрок буялган булнб, купинча лейкоцитлар ичига жойлашиб олади.
Стафилококк граммусбат узум гужумига ухшаб жой-лашади.
Стрептококк граммусбат, коккларнинг жуфт-жуфт булиб жойлашишидан хосил булган занжирчалар шакли­да куринади.
Спирохеталар грамманфий, 2—3 урамли пружина шаклида булади. Купинча упка гангренасида учрайди.
Агар бактериоскопик текшириш натижа бермаса, унда балгам озиқли мухитга экилади ёки тажриба учун ажратилган хайвонларга касаллик юктириб, текшириб ку-рилади.

Download 1.07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling