Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti
Download 5.04 Mb. Pdf ko'rish
|
Qozoqov S, shaxs va jamiyat. pdf (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- A sso ts ia ts iy a tu zu m i - "yangi x o ’ja lik va sotsietar dunyo" yacheykalari - fa la n g a
Sh ari Fure
(1772-1837) ta ’lim otida ijtimoiy taraqqiyot xususiy mulkchilik hukm ronligiga va xalq om m asining ezilishiga olib kelganligi va uni o ’zgartirish zaruriyati asoslanadi. X ususiy mulkchilik sharoitida qonunlar va deklaratsiyalarda 65 e ’lon qilingan turli huquq va erkinliklar aslida qo g ’ozda qolib ketadi. Shu m a ’noda F urening eng qim m atli fikrlaridan biri shuki, jam iyatda eng a w a lo rasmiy ravishda "m ehnat qilish huquqi" qabul qilinishi kerak va u am alga oshirilishi lozim. C hunki ana shu huquqsiz boshqa huquqlar o ’z aham iyatini y o ’qotadi. Furening fikricha xalq suvereniteti ham, barchaga teng bo ’lgan saylash huquqi ham , respublika m uassasalari va boshqalar ham xalqning azob-uqubatlariga chek q o ’ya olm aydi. Ahvol jam iy at asosiga ishlab chiqaruvchilar-iste’m olchilar ham korligi b o ’lmish assotsiatsiyalar (birlashm alar) q o ’yilsagina keskin o ’zgarishi m um kin. U ning tarkibiga turli ijtim oiy guruhlam ing (m ulk egalari, proletariylar, erkin kasb egalari, ishchilar, dehqonlar va boshqalar) a ’zolari kiradilar. A sso ts ia ts iy a tu zu m i - "yangi x o ’ja lik va sotsietar dunyo" yacheykalari - fa la n g a hisoblanadi. U larning har birida taxm inan 1600 kishidan iborat kollektivlar b o ’ladi. Falangalar tarm o g ’i bir xil tuzilishga ega bo'ladi. bir-biridan m ustaqil b o ’ladi va butun m am lakatni, q it’alam i va er sharini qam rab oladi. M azkur tizim barcha ishlab chiqarish vositalarini um um lashtirishni talab qilm aydi. Falangalarda m uayyan shakllarda xususiy mulk, m ehnatsiz foyda olish, m ulkiy tengsizlik mavjud b o ’ladi. A m m o sanoat va qishloq x o ’jaligi m ehnati shakllari, xizm at sohasi va tarbiya falanga a ’zolariga ijtimoiy boylikni k o ’paytirish, jam o a va shaxsiy m anfaatlarni m uvofiqlashtirish, asta sekinlik bilan sinfiy ziddiyatlarga barham berish, har kim ga o ’z intilishlarini, im koniyatlarini yuzaga chiqarish, erkin va d o ’stona yashashga imkon beradi. Bu jam iy atd a har kim ning shaxsiy erkin b o ’lishi eng asosiy talabdir. U "hech qanday m ajburiy N izom larning, hech qanday m onastirlarcha cheklovlam ing b o ’lishiga y o ’l q o ’ym aydi." Falangada o ’zining zaruriy norm alariga ega, albatta, am m o ular ja m o a a ’zolarining barchasi bilan kelishilgan holda ishlab chiqiladi. shu m a’noda ular barcha tom onidan ongli ravishda, ixtiyoriy bajariladi. Fure nazaridagi falangalar - bir-biridan mustaqil bo ’lgan va bir-biriga bo g ’lanm agan ijtimoiy m uassasalardir. U lar o ’z faoliyatlarini m uvofiqlashtirib tursalarda, bir-biri bilan bo g ’lanib yagona bir tizim ni tashkil qilishm aydi. K elajakda saqlanib qoladigan m arkaziy hokim iyat va uning m uassasalari falangalarning ichki ishlariga aralasha olm aydilar, ulami him oya qilish yoki ulam i boshqarish im koniyatlariga ega em aslar. Ana shu anarxistik xarakterdagi fikr Furening yangi davr ob'ektiv voqeligiga ochiq qarshi borganligini ko’rsatadi. Download 5.04 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling