Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

komensionalizni
va 
fizikaliundir. 
Konvensionalizm ning m a’nosi, fanda ilmiy 
tadqiqot uchun qo'llaniladigan 
atam alar «konsensus» (y a’ni, kelishuv, shartlashuv) yordam ida butunlay «erkin» 
qabul qilinadi, degan tezis asosiy tam oyil qilib olinadi.
Fizikalizm XX asm ing 30-yillarida paydo b o ’lgan. Uning vakillari: 
avstraliyalik fiziklar R.Karnap, O.Neyrat, G.Feygl, F.Frank va ingliz matematigi 
A.Ayerlardir. Fizikalizm ta ’lim otining asosiy m a’nosi shundan iboratki, g o ’yoki 
qandaydir universal til yordam ida barcha fanlarni birlashtirish mumkin. Fizikalistlr 
fikricha, universial til vazifasini faqat matem atika, fizika bajara oladi deb, ijtimoiy 
hodisalam i bilish sohasiga ham tabiatshunoslik va aniq fanlarining tushunchalarini 
tatbiq etishga harakat qilishgan. Albatta, m a'naviy faoliyatning muhim y o ’nalishi 
sifatida, har qanday fanning umumiy tam oyillari mavjud, lekin ularning nisbiy 
mustaqilligini ham, tadqiqot ob ’ektlari xususiyatlarini ham, uslub-vositalari xilma- 
xilligini ham etiro f etish kerak.
N eopozitivizm vakillari gum anitar va ijtimoiy fanlar sohasiga ilmiy texnika 
inqilobi yutuqlarini kiritishdi. M asalan, til simvolik vositalar va ijtimoiy 
jarayonlam ing o ’zaro m unosabatlarini tadqiq etishga; axloq odob, estetika, inson 
falsafasi muam m olari orqali kirib borishi shular jum lasidandir. Neopozitivizm 
oqim ining aksariyat ko'pchilik vakillari gumanizm va demokratiyani yoqlab, 
avtoritar hokimiyatni, totalitar davlatlam i tanqid qilishi bilan ijtimoiy-siyosiy 
hodisalarga o ’z m unosabatlarini nam oyon qiladilar. M a’lumki, biror narsa yoki 
hodisaga m unosabat bildirish, uni bilish jarayonini ifodalaydi. Ingliz mutafakkir- 
olimi B.Rassel izchil ravishda tinchlikni, demokratiyani targ’ib qilgan va unga 
erishish uchun kurashgan. Yoki K .Popper o ’z davrida totalitarizm tizim iga qarshi 
kurashib, sovettuzum i - «yopiq jam iyat»ni tanqid qilgan.