Namangan davlat universiteti iqtisodiyot kafedrasi

11.8-jadval Mehnat resurslaridan foydalanish ko’rsatkichlarini hisoblash tartibi

№
1	Mehnat resurslarining bandlik koeffitsienti (Kb)	К  ^ИФ^а100 ^б МР	bu ko’rsatkich qanchalik yuqori bo’lsa, shunchalik mehnatga layoqatli aholining bandligi yuqori bo’ladi. kasrning sur’ati bilan maxraji o’rtasidagi tafovut mazkur hudud qanchalik mehnat resurslari zaxira-lariga ega ekanligini tav- siflaydi.
2	Iqtisodiy faol aholining yuklama koeffitsienti (Kyuk)	К  ^ИНФ^а100 юк ИФ а	INFa- iqtisodiy nofaol aholi soni bu ko’rsatkich har 100 iqtisodiy faol aholiga nechta iqtisodiy nofaol (INFa) aholi to’g’ri kelishini ifodalaydi.
3	Aholi yosh tarkibining samaradorlik koeffitsienti (Kets)	^А16 Кетс  МЕ 100 ешг а	A16eshg-16 yoshgacha bo’lgan aholi soni MEa-mehnat yoshidagi aholi soni bu ko’rsatkich har 100 ta mehnat yoshidagi aholiga to’g’ri kelgan mehnat yoshigacha bo’lgan o’smirlar sonini tavsif-laydi.

Mehnat resurslaridan foydalanish darajasini tavsiflovchi ko’rsatkichlar o’rtasida quyidagicha bog’lanish mavjud:

Bandlik koeffitsientlarining o’zaro bog’lanishiga asoslanib quyidagi ko’rinishdagi integral indeksni tuzish va natijaviy belgi (K_b) ga ta’sir qiluvchi har bir omilning hissasini aniqlash mumkin:

^К“‘€ ^“ЊЊ“‘ ^“ЊЊ ^“ р
_{J }1 1 1 1

ђ_{‡ К}

“‘€ ₀

^“ЊЊ“‘₀
^“ЊЊ₀
_“р0

Omillar ta’siri ostidagi mutlaq o’zgarishni hisoblash uchun esa kasr sur’atidan maxrajini ayirib tashlasa kifoya. Masalan, mehnat yoshida bo’lgan mehnatga layoqatli aholidan foydalanish evaziga bandlik koeffitsientining o’sishi (kamayishi) quyidagi tartibda aniqlanadi:

К_б  (К_мла

• 
  ^Кмла
  

^{) }мемла
^меа
_мр

1 0 1 1 1

• 
  Aholi
  
• 
  Tug’ilish koeffitsienti
  
• 
  O’lish koeffitsienti
  
• 
  Maxsus tug’ilish koeffitsienti
  
• 
  Kelganlar koeffitsienti
  
• 
  Ketganlar koeffitsienti
  

Asosiy tayanch iboralar

• 
  Iqtisodiy nomustaqil aholi
  
• 
  Davlat qaramog’idaga aholi
  
• 
  Ayrim kishilar qaramog’idagi aholi
  
• 
  Mehnat bozori
  
• 
  Friktsion ishsizlik
  
• 
  Strukturaviy ishsizlik
  
• 
  Davriy ishsizlik
  

• 
  Tabiiy o’sish koeffitsienti
  
• 
  Mexanik o’zgarish koeffitsienti
  
• 
  Xayotiylik koeffitsienti
  
• 
  Mehnat resurslari
  
• 
  Mehnat yoshigacha bo’lgan aholi
  
• 
  Mehnat yoshidagilar
  
• 
  Mehnat yoshidan oshganlar
  
• 
  Iqtisodiy faol aholi
  
• 
  Iqtisodiy nofaol aholi
  
• 
  Iqtisodiy mustaqil aholi
  

• 
  Ishsizlik darajasi
  
• 
  Agrar iqtisodiyot
  
• 
  Agrar industrial iqtisodiyot
  
• 
  Industrial iqtisodiyot
  
• 
  Mehnat resurslarining bandlik koeffitsienti
  
• 
  Iqtisodiy faol aholining yuklama koeffitsienti
  
• 
  Aholi yosh tarkibining samaradorlik koeffitsienti
  

Bilimingizni sinab ko’ring

1. 
   Aholining o’rtacha soni qanday metodlar bilan aniqlanadi?
   
2. 
   Quyidagilar berilgan:
   

Oylar 01.01. 01.02 01.03 01.04
Tuman aholisi, 132.7 136.4 135.9 139.8 ming kishi
Oylar va kvartal uchun aholining o’rtacha sonini aniqlang.

3. 
   Aholining tarkibiy qismi qaysi belgilar bo’yicha o’rganiladi?
   
4. 
   Aholining jinsiy tarkibi nima maqsadda o’rganiladi?
   
5. 
   Aholini shahar va qishloq aholiga bo’lib o’rganishdan maqsad nima?
   
6. 
   Aholi yoshi qaysi guruhlarga ajratilib o’rganiladi?
   
7. 
   Aholining harakati qanday ko’rsatkichlarda o’z ifodasini topadi?
   
8. 
   Hayotiylik koeffitsienti qanday hisoblanadi?
   
9. 
   Tuman aholisi soni yil boshiga 150818 kishi bo’lsa, yil oxiriga kelib 159611 kishiga etdi. Yil davomida tumanga ko’chib kelganlar soni 1796 kishi ko’chib ketganlar soni 2089 kishi. O’lganlar soni 3116 kishi, tug’ilganlar 3327 kishiga teng. 15-49 yoshgacha bo’lgan ayollar hissasi aholining 15 foizni tashkil qiladi. Aholi tabiiy va mexanik harakti ko’rsatkichlarini hisoblang.
   
10. 
    Respublika bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan