Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi
Download 1.48 Mb. Pdf ko'rish
|
Psixologiya va sport psixologiyasi (o`quv qo`llanma) (3)
|
Pedagogik psixologiyada pedagogik faoliyatning individual uslubining to‘rt
turi ajratiladi: 1. Emotsional improvizatsiya uslubi. Bunda o‗qituvchi asosiy e‘tiborni o‗quv jarayoniga qaratadi. Uning yangi o‗quv materialini tushuntirishi mantiqiy, qiziqarli tarzda qurilgan, ammo tushuntirish jarayonida ko‗pincha talabalar tomonidan hech qanday fikr bo‗lmaydi. So‗rov davomida o‗qituvchi ko‗p sonli talabalarga, qoida tariqasida, o‗zini qiziqtirgan kuchli talabalarga murojaat qiladi. So‗rov davomida o‗qituvchi juda ko‗p norasmiy savollardan foydalanadi va o‗quvchilarga javobni shakllantirishga deyarli imkon bermaydi. Uning o‗zi talabalarning javoblarida faol ishtirok etadi. Pedagogik jarayonni amalga oshirish uchun bunday o‗qituvchi asosan eng qiziqarli o‗quv materialidan foydalanadi va o‗quvchilarning o‗z-o‗zini o‗rganishi uchun muhim bo‗lsa-da, qiziqishsiz qoldirishga harakat qiladi. Uning ishi juda samarali. U o‗qitish usullarining katta arsenalidan foydalanadi, jamoaviy munozaralarni amalga oshiradi, o‗z-o‗zidan paydo bo‗ladigan ifodalarni rag‘batlantiradi. Shaxsiy pedagogik faoliyatning emotsional-improvizatsion uslubiga ega bo‗lgan o‗qituvchi quyidagilar bilan tavsiflanadi: intuitivlik, o‗quv materialini mustahkamlash va takrorlash jarayonlariga etarlicha jiddiy munosabatda bo‗lish, shuningdek, talabalarning bilimlarni o‗zlashtirishini nazorat qilish. 2. Emotsional uslubiy uslub. Undan foydalanib, o‗qituvchi asosiy e‘tiborni o‗rganish jarayoni va natijasiga qaratadi, bu ta‘lim jarayonini adekvat rejalashtirishni, faoliyat samaradorligini va intuitivlikni aks ettirishdan ustunligini talab qiladi. Bunday o‗qituvchi o‗quvchilarning bilim darajasini diqqat bilan kuzatib boradi, doimiy ravishda o‗quv jarayoniga o‗rganilayotgan o‗quv materialini takrorlash va mustahkamlash elementlarini, bilim, ko‗nikma va malakalarning o‗zlashtirilishini nazorat qilish usullarini kiritadi. U sinfda ish shakllarini tez-tez o‗zgartiradi, darsda mavzuni jamoaviy muhokama qilishni mashq qiladi, guruhning barcha a‘zolarining o‗quv faoliyatini faollashtirishga, ularni o‗z fanining xususiyatlariga qiziqtirishga intiladi. 3. Fikrlash va improvizatsiya uslubi. Shuningdek, u o‗rganish jarayoni va natijasiga yo‗naltirilgan o‗qituvchiga xosdir. U o‗quv jarayonini adekvat rejalashtirish bilan ajralib turadi, lekin ayni paytda u dastlabki ikki uslub vakillariga nisbatan kamroq zukkolikni ko‗rsatadi. Bunday o‗qituvchi har doim ham yuqori ish sur‘atini ta‘minlay olmaydi, amalda jamoaviy muhokamadan foydalanmaydi. Talabalar o‗rtasida so‗rov o‗tkazishda u oz gapirishni afzal ko‗radi, lekin talabalarning javoblarini diqqat bilan tahlil qiladi. U talabalarga bilvosita ta‘sir qilishni yaxshi ko‗radi (maslahatlar, tushuntirishlar). Qoida tariqasida, bu har bir talaba o‗z bayonotlarini batafsil shakllantirish imkoniyatini beradi. 4. Fikrlash-uslubiy uslub asosan ta‘lim natijalariga e‘tibor qaratadigan o‗qituvchini ajratib turadi. Bunday o‗qituvchi pedagogik faoliyat vositalari va usullaridan foydalanishda konservatizmni ko‗rsatib, ta‘lim jarayonini etarli darajada rejalashtiradi. U yuqori metodiklik (yangi narsalarni tizimli o‗rganish, o‗rganilayotgan o‗quv materialini mustahkamlash va takrorlash, o‗quvchilar tomonidan bilim, ko‗nikma va malakalarni o‗zlashtirishni nazorat qiluvchi faoliyatni amalga oshirish) bilan ajralib turadi. U kamdan-kam hollarda guruh muhokamalarini o‗tkazadi. Talabalar bilan suhbatlashayotganda u oz sonli talabalarga murojaat qiladi, ularning har biriga javob berish uchun katta vaqt beriladi. Fikrlash-metodik faoliyat uslubiga ega bo‗lgan o‗qituvchi zaif o‗quvchilarga alohida e‘tibor beradi. Bu aks ettiruvchi. Yuqoridagilarni umumlashtirgan holda shuni ta‘kidlash kerakki, murabbiy sportchilarning yoshi, shaxsiy xususiyatlarini, mashg‘ulot va musobaqa jarayonlarida yuzaga keladigan o‗ziga xos vaziyatlarni hisobga olgan holda sport jamoasini boshqarishning eng maqbul uslubini tanlashi, shuningdek, jamoaning rivojlanish darajasi va sportchilar o‗rtasidagi munosabatlarning xarakteri. |
