Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

Maqsadli bozorlarni tanlash — bu korxona o’zining marketing xatti-harakatlarini 
yo’naltirmoqchi bo’lgan jozibali bozorni aniqlashdir. Bu yerdagi qabul qilingan qarorlar 
yo’nalishlarni, segmentatsiyaning mezonlarini va ko’rsatkichlarini tanlash, shuningdek, 
segmentatsiyalash usullari va bozorning maqsadli segmentlarini tanlash kabi jarayonlar 
bilan bog’liq. 
Marketing kompleksini ishlab chiqish qo’yilgan maqsadlarga erishishni eng yaxshi 
tarzda ta’minlay oladigan marketing qurollarining kombinatsiyasini qo’llashdan iborat. 
Marketing kompleksini shakllantirishga, birinchi navbatda, bozorning tanlangan maqsadli 
segmentidagi talabning ahvoli (rivojlanayotgan, salbiy, irratsional va hokazo) ta’sir 
ko’rsatadi. SHuning uchun vaziyatning xususiyatiga qarab marketing vositalarining 
muayyan kombinatsiyasi ustuvor yo’nalishlar va strategik qarorlar ko’rsatilgan holda 
tuziladi. 
Marketing tadbirlarini hayotga tadbiq qilish — bu korxonaning maqsadli bozordagi 
marketing xatti-harakatlarining aniq rejasidir. U qabul qilingan qarorlarga muvofiq barcha 
marketing vositalarini o’z ichiga oladi (marketing-miks). Reja quyidagi to’zilmaga ega:
1) tadbirning nomi;
2) bajarilish muddatlari;
3) tadbirni bajarish uchun mas’ul shaxs;
4) tadbirni o’tkazish qiymati;
5) ko’tilayotgan natijalar. 
 
6.3. Raqobat kurashi sharoitida firma faoliyati yoki faolligini belgilovchi asosiy 
ko’rsatkichlar 
 

---

Biznesni tadqiq etish usullari 
120 
Marketing rejasi — bu marketing faoliyatining barcha turlarini korxonaning 
maqsadlari, uning resurslari, kadrlar imkoniyati, tashkiliy tuzilishiga muvofiq birlashtirishga 
imkon beruvchi tashkiliy-boshqaruvchilik hujjatidir. Korxona kelajak haqida aniq 
tasavvurga ega bo’lishi kerak, degan fikr mavjud. Bu tasavvur asosiy strategik yo’nalishni 
belgilaydi, tafsilotlar esa oldinga harakatlanish davrida ishlab chiqiladi. SHuning uchun 
marketing rejasi hal qiladigan vazifalardan kelib chiqqan holda uning korporativ rejadagi 
vaziyati muvofiqlashtiruvchi rol o’ynaydi. 
Marketing rejasi odatda kirishdan boshlanadi, unda maqsadlar va ularni hayotga 
tadbiq qilish bo’yicha tadbirlar bayon qilinadi (6.1-jadvalga qarang). Bozor vaziyati va 
uning istiqbollari bo’limida taqdim qilingan axborot asosida bozor, tovar, raqobatchilar va 
tovarlarni tarqatish tahlil qilinadi. Korxona imkoniyatlari va xavf-xatarlarini tahlil qilishdan 
maqsad tovarga ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan asosiy xavflar va imkoniyatlarni 
tasvirlashdir. Moliyaviy va marketing maqsad va vazifalari bo’limida mazkur tovar 
bo’yicha korxonaning vazifalari ifodalanadi. Harakatlar dasturlari nima, kim tomondan va 
qachon amalga oshirilishini va buning qiymati qancha bo’lishini belgilaydi. Byudjetlar — 
bu ko’tiladigan xarajat va daromadlar. Ular mazkur rejaning bajarilish natijalarini oldindan 
moliyaviy baholashga imkon beradi va, nihoyat, nazorat va tartiblashtirish rejaning 
bajarilishi qanday nazorat qilinishi va rejadagi xatti-harakatlar o’zgartirish bo’yicha 
tadbirlar qanday amalga oshirilishini ko’rsatadi.