Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

Qavariq dasturlash - yechilayotgan masala qavariq to’plamida berilgan bo’lib, 
maqsad funktsiyasi qavariq shaklda berilishi mumkin.
Kvadratik dasturlash - maqsad funktsiyasi kvadratik shaklda ifodalanib, chegaraviy 
shartlar chiziqli tenglamalar va tengsizliklar ko’rinishida beriladi. 
Butun sonli dasturlash - izlanayotgan o’zgaruvchilarga nisbatan butunlik shartda 
kiritiladi. 
36
John E. Hanke, Arthur G. Reitsch, Dean W. Wechern. Business forecasting. Seventh edition. 2010 by Pearson 
Education, Inc.p. 51 

---

Biznesni tadqiq etish usullari 
83 
Dinamik dasturlash - ekstremal masalaning yechimi bir necha bosqichlardan iborat 
bo’lib, har bir oldingi bosqichning yechimi keyingi bosqichlar uchun boshlang’ich 
ma’lumotlar sifatida foydalaniladi. 
Balans yoki muvozanat holatidagi modellar ishlab chiqarish topshiriqlarini belgilashga 
ba’zi masalalarni hal etishga yordam beradi. Mahsulotning ayrim ishlab chiqarish tarmog’i 
bilan bog’liqligini aniqlash modellari, tarmoqlararo bog’lanishlarni ifodalaydigan modellar, 
mahsulotlarni ishlab chiqarish va taqsimlash modellari, kapital jamg’arma balanslari kabi 
modellar shular jumlasidandir.
Bu modellarda ishlab chiqarishning optimal maqsadi topilmaydi, ulardan mehnat, 
moddiy va tabiiy resurslarning ishlab chiqarishga aniq sarflanishi asoslab berish uchun 
foydalaniladi. 
Optimal modellar, ishlab chiqarishni tashkil qilish da ularning optimal variantini 
topishga xizmat qiladi. Boshqacha qilib aytganda, ular optimallik mezonlari bo’yicha 
maqsad funktsiyasiga maksimal yoki minimal qiymat bera oladi. 
Optimallashtiruvchi modellari ikki qismdan iborat: 
1)
cheklanishlar tizimlari yoki iqtisodiy tizim o’zgarishini shart-sharoitlari; 
2)
optimallik mezoni (maqsad funktsiyasi). Bu mezon iqtisodiy tizim mumkin bo’lgan 
holatining samaradorlik darajasini aniqlash, taqqoslash va undan eng qulayini tanlash uchun 
ishlatiladi.