Namangan davlat universiteti raxmatova xayrixon ashiraliyevna pedagogik diagnostika

Asosiy turlari 
Jismoniy og‘ish
Pedagogik og‘ish 
30-rasm. Me’yordan og’ishning asosiy turlari 
Ruhiy og‘ish

---

187
ekologik vaziyat; 
turmush darajasining pastligi; 
oziq-ovqat mahsulotlarida kimyoviy unsurlar miqdorining yuqoriligi; 
nurlanish; 
turli ko‘rinish hamda darajada jarohat olish; 
aholining tibbiy madaniyatga ega emasligi yoki uning pastligi; 
shaxsda o‘zining va atrofdagilarning salomatligiga nisbatan mas’uliyatning 
shakllanmaganligi. 
Me’yordan og‘ishning yana bir turi – ruhiy og‘ish hisoblanadi.
 
Ruhiy og‘ish – aqliy faoliyatni tashkil etish, psixologik holatni boshqara 
olish qobiliyatining butunlay yoki ma’lum darajada yo‘qotilishi.
Bu turdagi og‘ish shaxsning aqliy rivojlanishda ortda qolishi va ruhiy 
nuqsonlarga egaligini belgilaydi.
Aqliy qoloqlik asab tizimining tug‘ma yoki orttirilgan nuqsonlar sababli 
yuzaga keladi. Bolalar o‘rtasida aqliy qoloqlikning yengil (aqlsizlik) va og‘ir 
(tentaklik) shakllari kuzatiladi. Nutqning buzilishi ham ruhiy nuqsonlar sirasiga 
kiradi.
Ruhiy og‘ishning eng og‘ir shakllari autizm (yun. “autos” – o‘zim; ijtimoiy
munosabatlar va muloqotga ehtiyoj sezmaslik) hamda suisid (o‘z-o‘zini o‘ldirish, 
suiqasd) sanaladi. 
Voyaga yetmagan o‘rtasida ijtimoiy og‘ish ham ko‘zga tashlanadi va 
globallashuv sharoitida uning darajasi ortib bormoqda.
Ijtimoiy og‘ish – individning to‘laqonli shaxs bo‘lib shakllanishiga 
to‘sqinlik qiluvchi holatlarning mavjudligi. 
 
Ijtimoiy og‘ish bir necha ko‘rinishlarda namoyon bo‘ladi. Ular:
me’yordan xulqiy og‘ish (tajovuzkorlik, giperfaollik, qo‘pollik, xudbinlik, 
dilozorlik); 
yetimlik; 
aroqxo‘rlik; 
giyohvandlik; 
taksokomaniya; 
fohishabozlik; 
daydilik; 
huquqbuzarlik; 
jinoyat sodir etishga moyillik va boshqalar. 
Shaxsning me’yordan psixologik va ijtimoiy og‘ishi “me’yordan xulqiy 
og‘ish” sifatida namoyon bo‘ladi. Bugungi kunda me’yordan xulqiy og‘ish 
umumiy o‘rta ta’lim maktablarida ham kuzatilmoqda. Ijtimoiy og‘ishning yetimlik; 
aroqxo‘rlik; giyohvandlik; taksokomaniya; fohishabozlik; daydilik; huquqbuzarlik; 
jinoyat sodir etishga moyillik kabi ko‘rinishlari “Ijtimoiy pedagogika” fanining 
tadqiqot predmeti bo‘lganligi sababli bu urinda ularning mohiyati, kelib chiqish 
sabablari, proflaktikasi, diagnostikasi va korreksiyasi to‘g‘risida to‘xtalib o‘tishga 

---

188
hojat yo‘q. Asosiy e’tibor me’yordan xulqiy og‘ish