Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Tovar strategiyalari 
— 1) tovar siyosatining korxonaga tovar 
hayotiylik davrining istalgan bosqichida foyda olish va savdo 
hajmining barqaror b o ‘ lishini ta’ minlashi mumkin b o ‘ lgan 
asosiy prinsipial yo‘nalishlari. Tovar strategiyasining asosiy tur­
lari: tovar yoki xizmatlar innovatsiyasi, variatsiyasi, eliminatsi- 
yasi; 2) tovar nomenklaturasini optimallashtirish yo‘nalishlarini 
ishlab chiqish hamda firmaning samarali faoliyat ko‘rsatishi va 
raqobatbardoshligini ta’minlash uchun sharoitlar yaratuvchi to­
varlar assortimentini aniqlash.
Tovarni bozorda joylashtirish 
— tovarlarning bozordagi raqo­
batbardoshligini ta’minlash va mos keluvchi marketing majmua- 
sini ishlab chiqish uchun amalga oshiriluvchi harakatlar.
Tovarning hayotiylik davri 
— tovar rivojlanishining uni ishlab 
chiqishdan to bozorga olib kirishgacha bo‘lgan asosiy bosqichlarini 
aks ettiruvchi ma’ lum bir davri (sikli); sotuvchining har bir 
bosqichda oluvchi foyda miqdori unga bog‘liq b o ‘ladi. Tovarni so­
tish va foyda olish jarayonida besh bosqich ajratib ko‘rsatiladi: 
tovarni ishlab chiqish (bozorgacha) bosqichi, tovarni bozorga 
olib kirish (kiritish) bosqichi, tovarni sotish hajmining o ‘ sish 
bosqichi, yetuklik (to'yinganlik) bosqichi, tovarning susayish 
bosqichi yoki tovar eliminatsiyasi.
Tovarning raqobatbardoshligi 
— 1) aniq ehtiyojni qondirishda 
bozordagi raqobatchilar tovarlari oldida ustunlikni ta’minlovchi 
tovarning sifat va narx tavsifnomalari majmuyi; 2) tovarning ra- 
qobatchi tovarlar bozorida birinchi b o‘lib xarid qilish qobiliyati;
3) tovarni iste’mol qilish (foydalanish) samarasining uni sotib 
olish va ekspluatatsiya qilishga sarflanuvchi xarajatlarga (iste’mol 
narxi) nisbati; 4) korxonaning milliy va jahon tovar bozorlariga 
chiqishi maqsadga muvofiqligining muhim ko'rsatkichi.
212

---

FO YD ALAN Г LG AN ADABIYOTLAR
1. Karimov I. A. Islohotlar strategiyasi — mamlakatimiz iqtisodiy 
salohiyatini yuksaltirishdir. 2002- yil yakunlari va 2003- yiJda iqtisodiy is- 
lohotlarni chuqurlashtirishning asosiy yo'nalishlariga bag'ishlangan 
Vazirlar Mahkamasi majlisidagi ma’ ruzasi. „Xalq so‘zi“ gazetasi, 2003- 
yil 18- fevral, № 40.
2. Karimov I. A. 0 ‘ zbekiston XXI asrga intilmoqda. Т., ,,0 ‘ zbe- 
kiston“ , 1999.
3. Багиев. Г. Л. и др. Маркетинг. М., Экономика, 2001.
4. Вайсман А. С тратегия маркетинга: 10 ш агов к успеху. 
Стратегия менеджмента: 5 факторов успеха. М., Экономика, 1995.
5. Голубков Е. П. Маркетинг. Словарь-справочник. М ., Дело, 
2001