Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

ijtimoiy-iqtisodiy omillari ham ta’sir qiladi. Muhit omillarining 
o ‘zgarishi reaksiya egri chizig‘ining 4.2- a rasmdagidek vertikal 
siljishiga olib keladi. Shu tufayli egri chiziq bo‘ylab harakatlanish 
bilan shu egri chiziqning siljishini farqlay olish zarur. Raqobat­
chilar reaksiya funksiyasining siljishiga hech qanday ta’sir 
ko‘rsatmaydilar, bu siljish faqatgina tashqi iqtisodiy muhitning 
holati bilan, masalan, iqtisodiy sekinlashish yoki yuksalishlar 
bilan belgilanadi.
Birlamchi talab reaksiya funksiyasi sifatida. Bozor salohiyati 
talabning ma’lum bir vaqt oralig‘idagi eng yuqori ko‘rsatkichiga 
mos keladi. Tarmoqdagi birlamchi talab bilan umumiy marketing 
faoliyati (o ‘zgarmas makromuhit sharoiti uchun) o ‘rtasidagi 
munosabat quyidagi 4.2- b rasmda ko‘rsatilgan. Agar vertikal o ‘q 
bo‘ylab birlamchi talab va gorizontal o ‘q bo‘ylab umumiy mar­
keting faoliyati qo‘yilsa, javob funksiyasi ,,S“ shaklida bo‘ladi.
Demak, marketing bosimi bir xilda bo‘lganda ham birlamchi 
talab iqtisodiyot taraqqiy etgan davrda yuqori va iqtisodiyot 
susaygan davrda past bo'ladi. Birlamchi talabni E(Q) kerakli 
darajada ushlab turish uchun taraqqiyot davridan turg‘unlik dav- 
riga o ‘tilganda marketing xarajatlari M, dan M2 gacha ko‘payishi 
kerak (4.2- rasmga qarang).
M o‘ljaldagi 
marketing
xarajatlar 
bosimi
64

---

b)
Birlamchi ' 
talab Qm
Mo'ljal E(Q)
к
Yuksalish
Pasayish
Minimum Q0
. . .
:. 
:
M, 
Щ 
M o‘ljaldagi