Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

lumbiya kofesi, Ispaniya apelsinlari, Janubiy Afrika mevalari) 
bo‘lgan talab va narxni saqlab qolishga harakat qiladi.
Oligopoliya — bu raqobatchilar soni kam yoki bozorda bir 
necha firmalar o ‘zaro kuchli bog‘liqlikni yaratib hukmronlik qi­
lish holatidir. Bunday bozorda har bir firma amal qilayotgan 
kuchlar bilan yaxshi tanish va istalgan raqobatchining qiyofasini 
qolgan firmalar his etadi. Strategik qiyofaning natijasi unga raqo­
batchilar ta’sir ko‘rsatishi yoki ko‘rsatmasligiga kuchli bog‘liq.
Raqobatchilar o ‘rtasidagi o ‘zaro bog‘liqlik ulaming tovarlari 
qanchalik kam differensiyalangan bo‘lsa, shunchalik kuchlidir. 
Oligopoliya vaziyati ko‘proq tovarlar bozori yetilish darajasida 
bo‘lganida uchraydi, bunda birlamchi talab kengaytirilib bo‘l- 
maydigan hisoblanadi.
Narxlar ,,urushi“ mexanizmi. Differensiallanmagan oligopo- 
liyada hamma tovarlar asosiy deb qabul qilinadi va xaridor tanlovi, 
asosan, narx va ko‘rsatiladigan xizmatlarga asoslanadi. Agar firma 
peshqadam tartib o ‘matish kuchiga va bozorni direktiv narx qabul 
qilishga majbur b o ‘lmasa, bunday shartlar narxlar b o ‘yicha
96

---

raqobatga yo‘l ochib beradi. Agar narx bo‘yicha raqobat yuzaga 
kelsa, hamma raqobatchilarning rentabelligi yomonlashadi. Narx- 
lar ,,urushi“ ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi:
• bitta firma narxlarini pasaytirsa ko‘proq, xaridorlarni jalb 
etadi va bozor ulushining qayta taqsimlanishiga olib keladi;
• shu firmaga tegishli bozor ulushi ortadi va uning ulushi ka- 
mayayotgani raqobatchilar darrov his qiladilar va bunday qayta 
taqsimlashga qarshi ular ham narxlami pasaytiradilar;