Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

tuvdir.
Tajriba effektining manbalari. Ko'pchilik omillar tajriba egri 
chizigM bo‘ylab harakat mobaynida xarajatlaming kamayishiga o ‘z 
hissasini qo‘shadi. Bu yerda gap jami ishlab chiqarish hajmi o ‘sib 
borgan sari ko‘nikish natijasida ishlab chiqarish jarayonining 
yaxshilanib borishi to ‘g‘risida ketmoqda. Eybell va Xemmond taj­
ribaning olti xil manbayini aniqlaganlar:
— qo‘l mehnatining samaradorligi: ma’lum bir vazifani ko‘p 
martalab takrorlaydigan ishchilar ma’lum bir ko'nikma hosil 
qilib, samaradorlikni oshiradigan oson va qulay usullami o ‘rganib 
oladilar va o ‘z ishlarining ustasiga aylanadilar;
— ishning turlari va usullariga ixtisoslashish: ixtisoslashuv — 
topshiriqni bajarishning unumdorligini oshiradi;
102

---

— yangi ishlab chiqarish jarayonlari: texnologik innovatsiya, 
masalan, robotlashtirish yoki kompyuter orqali boshqaruv xa- 
rajatlarini kamaytirishning muhim manbayi bo‘lib xizmat qilishi 
mumkin;
— jihozlami samarali ishlatish;
— resurslardan foydalanishdagi o ‘zgarishlar: ishlab chiqaruv- 
chining tajribasi ortib borgan sari, u arzonroq resurslami topi- 
shi, kamroq malakali ishchilarni yollashi yoki ishlab chiqarishni 
avtomatlashtirishi mumkin;
— tovarning yangi konsepsiyasi: iste’molchilarning tovardan 
qanday xususiyatlarni kutayotganliklarini bilgan firma uni, 
aytaylik, kamroq resurs talab qiladigan shaklda o ‘zgartirishi 
mumkin.
Ushbu omillaming barchasi firmaning bevosita nazorati ostida 
bo‘ladi. Bu ishlab chiqarish unumdorligini oshirishga qaratilgan 
umumiy siyosatning tarkibiy qismi bo‘lib, uning maqsadi — ay-