Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

1.3.2. Kommunikatsiya oqimlarini tashkil qilish
Talab va taklif o'rtasidagi muvozanatni ta ’minlash uchun jis­
moniy ayirboshlash shartlarini bajarishning o‘zi kamlik qiladi. 
Tovar ayirboshlash jarayoni amalga oshishi uchun potensial 
xaridorlar tovarlarning mavjudligi haqida, ya’ni o‘z ehtiyojlarini 
qondiradigan xususiyatlarining muqobil shakllari borligidan 
xabardor bo‘lishlari lozim.
Mavjud bozorda turli kommunikatsiya oqimlarining etti xil tu- 
rini 1.3- rasmda ko‘rsatib o‘tish mumkin.
Talab va taklif tahlili (1)
j 
Qondirilganlik (qondirilmaganlik) 
■
(7)"........................... .. ............................................. (6)
------------------►
Tovar oqimi 
SHS — shaxsiy sotuv.
----------------- > Axborot oqimi 
Rag‘b. - rag‘batlantirish.
Rek. — reklama.
1.3- rasm. Bozor iqtisodiyot! sharoitida marketingning roli.
1. Ishlab chiqaruvchi investitsiyalarni amalga oshirishdan av- 
val xaridorlarning ehtiyojlari va istaklarini o ‘rganib, m a’lumot 
to ‘playdi. Bozorni tadqiq qilish va strategik marketingning roli 
ham shundan iboratdir.
2. Xuddi shu yo‘l bilan potensial xaridor yetkazib beruvchi- 
lar taklif qilayotgan imkoniyatlami o ‘rganib chiqish va sotishga 
oid takliflami tahlil qilishga turtki bo‘ladi.
3. Ishlab chiqarish am alga oshirilgandan so ‘ng, ishlab 
chiqaruvchining kommunikatsion dasturi sotishga yo‘naltirilgan 
bo‘ladi va uning maqsadi tovarning bozor tom onidan qabul 
qilinishidan hamda sotish joyi, tovarlarni siljitish va narxlar ma- 
salasida sotish tizimi bilan kooperatsiyalanishdan iborat bo‘ladi.
15

---

4. Ishlab chiqaruvchi pirovard xaridomi markaning o ‘ziga xos 
tavsifnomalari mavjudligi haqida xabardor qilish maqsadida, o‘z 
savdo xodimlari yordamida tovami siljitish maqsadida, reklamani 
amalga oshiradi.
5. Sotish tizimi yordamida amalga oshiriladigan va pirovard xari­
dorga yo‘naltirilgan siljitish va kommunikatsiya faoliyatining 
maqsadi markaga sodiqlikni ta ’minlash, tovar harakatini amalga 
oshirish, yangi paydo bo‘lgan savdo markalarini qo‘llab-quwat- 
lash, savdo-sotiq shartlari va hokazolar haqida axborot berishdan 
iborat.
6. Tovar foydalanilgandan yoki iste’mol qilingandan so‘ng 
iste’molchilarning qoniqish hosil qilgan yoki qilmaganligini tek- 
shirish, ishlab chiqaruvchiga taklifni ularga moslashtirishga imkon 
beradi.
7. Tovarlar foydalanilgandan yoki iste’mol qiUngandan so‘ng