Навоий Инновациялар университети иқтисодиёт (тармоқлар ва соҳалар бўйича) сиртқи 4-курс 2-гуруҳ талабаси

Стратегик қиймат тахлили.
Компанияда юзага келган вазиятни энг аниқ курсатадиган индикаторлардан бири - унинг уз рақобатчиларига нисбатан нарх позициясидир. Бу айниқса махсулоти кам дифференциялашган тармоқларга таъаллуқли булиб, компания ҳар қандай шароитда ҳам уз рақиблардан орқада қолмаслиги керак, акс холда рақобатли позицияни қўлдан бой бериб қўйиши мумкин. Рақобатчиларнинг харажатларидаги фарқларга қуйидагилар сабаб булиши мумкин:
- хом ашё, материаллар, таркибий қисмлар, энергия ва шу кабиларнинг нархларидаги фарқлар;
- асосий технологиялар, асбоб-ускуналарнинг ёшидаги фарқлар;
- ишлаб чиқариш бирликларининг катталиги турлича булганлиги, ишлаб чиқаришнинг кумулятив таъсири, ишлаб чиқариш унумдорлик даражалари, турли солиқ шароитлари, ишлаб чиқаришни ташкил қилиш даражаси ва хоказолар туфайли ички таннархлардаги фарқлар;
- инфляция ва валюта курсларининг узгаришига кучли боғлиқлик;
- транспорт харажатларидаги фарқлар;
- тақсимот каналларига сарфланадиган харажатлардаги фарқлар.
Қиймат бушлиқлари асосан занжирнинг орқа қисмида ётса, фирма қуйидаги олти хил стратегик хатти-харакатларни амалга ошириши мумкин:
- етказиб берувчилар билан узи учун қулай нархлар туғрисида келишиб олиши;
- етказиб берувчилар билан уларнинг харажатларини камайтириш мақсадида иш олиб бориши;
- моддий харажатларни назорат қилиш учун орқага томон интеграцияланиши;
- арзонроқ ўринбосар таркибий қисмлардан фойдаланишга уриниши;
- тақсимотнинг нархлари мақбул булган янги манбаларини топиши;
- занжирнинг бошқа қисмларида тежамкорлик эвазига фарқни камайтиришга уриниши мумкин.
Қиймат буйича рақобатбардошликнинг бой берилишига сабаб занжирнинг ички сохаларида булса, қуйидагиларни амалга ошириш мақсадга мувофиқдир:
- бюджетнинг ички моддаларини тафтиш қилиш;
- ишчиларнинг ва қимматбахо асбоб-ускуналарнинг мехнат унумдорлигини кутаришга уриниш;
- баъзи технологик жараёнларни фирманинг узида эмас, балки четда бажариш фойдалироқ булиш-булмаслигини урганиб чиқиш;
- ресурсларни тежовчи технологик янгиликларни инвестициялаш;
- қийматнинг хавф туғдираётган таркибий қисмларини ишлаб чиқариш ва асбоб-ускуналарга янги инвестициялар объекти сифатида куриб чиқиш;
- махсулотнинг қийматини камайтириш мақсадида уни янгилаш ва хоказо;