Navoiy davlat pedag ogika instituti fizika texnologiya fakulteti texnologik ta

Uzunlik chekli o'lchovlari to'plamlari. Ma'lum o'lchamlar to'plamlari ko'lamlari g'iloflarda chiqariladi. Qo'llanish sohasiga qarab 20 tacha to'plamlar chiqariladi va bu to'plamning har birida turli sonli o'lchovlar bo'ladi:
№1 to'plamda 83 dona o'lchov; №2-38; №3-112; №4-10; №5-10; №6-10; №7-10; №8-10; №9-12; №10-20; №11-43; №12-74; №13-11; №14-38; №15-4; №16-29; №17-19; №18-19; №21 to'p-lamda 7 dona o'lchovlar bor.
Mikron to'plam deb ataluvchi to'plamda: №4-8 gacha 10 donadan; № 15 da 4 dona; №21 da 7 dona plitka bo'ladi. Bulardan har binning o'lchami turlicha bo'ladi.
UYaPChO' – aniqligi. O'zlarining ishlanish aniqligi bo'yicha, ya'ni ularni ishlatishdagi joizliklaring oshib borish tartibida besh klassga-00, 0, 1, 2, 3 bo'linadi. Foydalanishda bo'lganlarga qo'shimcha yana ikki klass 4 va 5 qo'shilib jami 7 klass bo'ladi. Plitkalarning klasslari plitka “o'rta o'lchami (uzunligi) ning” nominal o'lchamiga yaqinlashish darajasini tavsiflaydi.

2.1–rasm. Yassi-parallel uzunlik chekli o'lchovlari: a-shayba ustidagi plitka; b-ishqalab yopishtirilgan plitkalar; v-plitkalami ishqalab yopishtirish.

Ish o'lchamlarining baholanishi (attestatsiya qilinishi) bo'yicha, ya'ni plitkaning o'z o'lchami qanday aniqlik bilan o'lchashiga qarab besh razryadga (1, 2, 3, 4, 5) bo'linadi.
O'lchamlari eng aniq baholangan plitkalarga birinchi razryad beriladi, 5-razryad plitkalarning o'lchamlari esa qo'polroq baholanadi. Masalan, nominal o'lchami 100 mm bo'lgan birinchi razryad plitkaning 100 mmdan iborat o'lchami 0,1 mkm gacha aniqlik bilan aniqlangan (attestatsiya qilingan), 5–razryad plitkasining o'sha 100 mm dan iborat nominal o'lchami ±2 mkm aniqlik bilan attestatsiya qilingan bo'ladi.
To'plam tuzishga doir misollar.
Toplam tuzishdan oldin dastlabki hisoblash ishlari bajariladi, ya'ni birinchi navbatda millimetrning mingdan bir ulishiga teng chekli olchagichlar olinadi, keyin yuzdan bir ulishiga va hokazo.
Masalan, 57,745 olcham uchun toplam tuzish talab etilsa:

• 
  To'plamga kiruvchi birinchi o'lchagich
  
• 
  To'plamga kiruvchi ikkinchi o'lchagich
  
• 
  To'plamga kiruvchi uchinchi o'lchagich
  
• 
  To'plamga kiruvchi to’rtinchi o'lchagich 50 (IV) (qoldiq)
  

Yuqorida keltirilgan misol uchun tanlangan chekli o’lchagichlarni attestat

bo’yicha haqiqiy o’lchamlarini (ko’rsatilgan haqiqiy o’lchamlarni) topamiz:

I.	Chekli o’lchagich quyidagi o’lchamga ega	– 1,00505 mm
II.	Chekli o’lchagich quyidagi o’lchamga ega	– 1,24013 mm
III.	Chekli o’lchagich quyidagi o’lchamga ega	– 5,50001 mm
IV.	Chekli o’lchagich quyidagi o’lchamga ega	– 50,00015 mm

O’z –o’zidan ko’rinadiki, attestat bo’yicha to’plamning o’lchami quyidagiga teng 57,7453 mm.