Hasharotlaming ichki tuzilishi. A—orqa tomondan ko’rinishi,
B — yon tomondan ko’rinishi: 1—so’lak bezi rezervuari,
2 —so’lak bezi, 3—jig’ildon, 4 — muskulli oshqozon, o’rta ichak, 6 —malpigi naychalari, 7 —keyingi ichak, 8 —9 —traxeya, 10—qorin nervzanjiri, 11— urug’don,
12 —jinsiy bezlar, 13—yurak, 14 —bosh miya, 15—simpatik nerv sistemasi, 16 —orqa ichakning ko’r o’simtalari.
Hasharotlarning nafas olish organlariga to’qima va hujayralarni havo bilan ta’minlovchi traxeya sistemasi kiradi. Traxeya ikki qavatdan: ichki juda yupqa kutikula qavatidan va uning ustidagi- gipoderma qavatidan iborat. Kutikulaning ichki tomoni xitinli qoplama bilan qoplangan bo’lib, gipoderma qavatining hosilasidir. Traxeyalar butun uzunasiga bo’ylab xitindan iborat spiralsimon iplar - tenidiyalar bilan o’ralgan. Bular atrofdagi to’qimalar ta’sirida traxeyaning kuchayishiga yul qo’ymaydi. Tenidiyalar traxeyalarning umumiy xitinli qoplamining qalinlashishidan hosil bo’ladi. Traxeyalar juda ingichka kapillyarlar tormoqlari traxeolalarga ajraladi. Bularga tennidiyalar bo’lmaydi. Traxeyalar tashqi muhitga maxsus teshiklar - stigmalar orqali ochiladi.
Savollar:
1. Hasharotlar tanasi necha qismga bo’linadi?
2. Boshning tuzilishi?
3. Hasharotlarning ovqat – hazm qilish sistemasi tuzilishi?
4. Hasharotlar qaysi bo’limga mansub?
3 – Mavzu. Hasharotlarni biologiyasi, ekologiyasi va sistematikasi..
Reja:
1. To’liq va chala rivojlanuvchi hasharotlar.
2. Gomogenetik (ikki jinslik) va partenogenetik ko’payish usullari.
3. Xasharotlar sistematikasi
Bu yuqorida ko’rib chiqqan organlar sistemalari hayotiy individual organlardir. Jinsiy sistemalarning biologik vazifasi ko’payish funktsiyasini bajaradi va shu bilan o’z turini saqlaydi.
Hasharotlar odatda, ayrim jinsli bo’lib, shu bilan baravar ularda jinsiy dimorfizm ko’pincha ruyi-rost bilinib turadi.
Erkak hasharot jinsiy organlari tuzilishidagi farqdan tashqari, ikkilamchi jinsiy belgilariga, chunonchi: katta-kichikligiga, turli ortiqlari bor – yuqligiga, rangiga, yashash va hokazolarga qarab ham urg’ochi hasharotlardan farq qilishi mumkin. Lekin qaysi jins bo’lishidan tashqari, umumiy o’xshashlik belgilar, ayniqsa embrional davrida
bo’ladi
b
Do'stlaringiz bilan baham: |
