Neft asosida olinadigan smolalardan lak va emal olish jarayonlarining muqobil sharoitlarini
Download 0.89 Mb. Pdf ko'rish
|
|
5-Rasm. Bitumning IQ-spektri
Asfalten va smolalar bitumning asosiy struktura hosil qiluvchi komponentlari hisoblanadi. Smolalar bitumning elastikligi hamda cho‘ziluvchanligini ta‘minlasa, asfalten esa, mustahkamligi hamda qattiqligini ta‘minlaydi. Asfaltenlar va smolalar bir-biridan erituvchilardagi eruvchanligidan farq qiladi. Smolalar qovushqoq, och malla suyuqlik bo‘lib, ko‘plab organik erituvchilarda jumladan n-alkanlarda yaxshi eriydi. 55 Asfaltenlar esa, malla rangli qattiq kukun bo‘lib, arenlarda, ugleroddisulfid (CS 2 ) da yaxshi eriydi, ammo n-alkanlarda erimaydi (4-Ilova). Asfalten va smolalarning eruvchilarda eruvchanligidan foydalangan holda, bir-biridan ajratish mumkin. Hatto, ajratib olingan smolalar yoki asfaltenlar ham polidespers hisoblanadi. Shuning uchun olingan smola yoki asfaltenlar yana makromolekulaning katta yoki kichikligiga qarab fraksiyalanadi. Fraksiyalash odatda ikki xil bo‘ladi; Analitik fraksiyalash hamda preparativ fraksiyalash. Analitik fraksiyalasda – fraksiyalar ajratib olinmasdan maxsus asboblar yordamida eritmada o‘rganiladi. Preparativ fraksiyalashda esa, erituvchilar yoki cho‘ktiruvchilar ta‘sirida fraksiyalarni ajratib olinib, keyin uning fizik-kimyoviy xossalari o‘rganiladi. Neft va neft cho‘kmalariga petroliy efiri ta‘sir ettirilganda asfaltenlar va maltenlardan boshqa uglevodordlar eriydi. Asfaltenlar arenlarda, uglerod disulfidlarda eriydi. Maltenlar SiO 2 bilan to‘ldirilgan xromatografik kalonkaga adsobsiyalanadi va smola benzol-etanol aralashmasi bilan desorbsiya qilib ajratib olinadi. Bitum tarkibidagi komponentlar (smola, asfalten, siklik uglevodorodlar, to‘yingan uglevodorodlar) ning struktura hosil qilinishini o‘rganish asosiy faktorlardan biri hisoblanadi. Chunki, bitumni qayta ishlash, fraksiyalash vaqtida ushbu faktorlardan foydalaniladi. Bitumning strukturaviy xarakteristikasini disperslik bilan ifodalash mumkin: D = S 1 +S 2 /A+T Ushbu formulada; S 1 – smolalar, S 2 – siklik uglevodorodlar, A – asfaltenlar, T – to‘yingan uglevodorodlar. Agar asfaltenlar va to‘yingan uglevodorodlar ko‘p bo‘lsa, desperslik darajasi kam (0,49-0,55) bo‘ladi. Demak, bitum yomon disperslangan. Agar smolalar va siklik uglevodorodlar ko‘p bo‘lsa, disperslik darajasi yuqori bo‘ladi. Bu holatni quyidagi 8-jadvalda ko‘rish mumkin: Download 0.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|