Нгин хавфсизлик асослари


Ёнгин хавфи буйича хоналарнинг тоифаланиш


Download 264 Kb.
bet6/11
Sana19.02.2023
Hajmi264 Kb.
#1215028
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Engin-havfsizlik-asoslari

Ёнгин хавфи буйича хоналарнинг тоифаланиш.
П-1 - чакнаш харорати 450С дан юкори булган ёнувчи суюкликлар ишлатиладиган ёки сакланадиган хоналар. Бу ерда пайдо буладиган хавф, чанг ёки толанинг физик хоссаларига биноан, ёки иш шароитида улар концентрациясининг портлаш хавфи тугдириш даражасида етарли булмаслиги ёнгин (портлаш билан эмас) билан чегараланади.
П-IIа - юкоридаги П-II классига хос хусусиятларидан мустасно булган каттик ёки толали ёнувчи моддалар сакланадиган ёки ишлатилагандан ишлаб чикариш ва омбор хоналари.
П-III; - бугларнинг чакнаш харорати 450С дан юкори булган ёнувчи суюкликлар хамда ёнувчи каттик моддалар ишлатиладиган ёки сакланадиган ташки ускуналар.


5. Дастлабки ва автоматик ут учириш воситалари.

Ёниш жараёни тухташи учун оксидланиш-тикланиш экзотермик занжир реакцияси узилиши керак. Бу реакцияни тухташнинг физик хамда химик усуллари кулланилади.


Ф и з и к у с у л л а р и - бу алангани ёнувчи модда юзасидан узиб танлаш, ёнувчи модда юзалари хароратини алангаланиш хароратидан пасацтириш, оксидловчи модда (кислород) концентрациясини камайтириш (купинча ёнмайдиган газлар концентрациясини ошириш хисобига) ва ёнувчи модда билан оксидлвчи бир-биридан ихоталаш.
К и м ё в и й у с у л л а р и ёниш реакциясини тормозлаш хисобига амалга оширилади.
Ут учириш воситалари асосан уч гурухга булинади:
1) ёнишни тугатиш усули буйича - совитувчи, аралаштирувчи (чапиштирувчи), ихоталовчи, ингибирлаштирувчи;
2) электр утказувчанлиги буйича - электр токини утказувчи (сув, буг, купик), электр токини утказмайдиган (газлар, кукунли бирикмалар);
3) захарлилиги буйича- захарли (фреон, бромэтил), кам захарли (карбонат ангирдрид, азот), захарсиз (сув, купик, кукунли бирикмалар).
С у в.Утни учиришда энг кенг таркалган модда сувдир. Сув узининг куйидаги хусусиятлари туфайли утни учиришда энг афзал модда хисобланади. Сувнинг иссиклик сигими катта, ёнаётган юзага тушган сув унинг иссиклигини ютиб олади. Маълумки, 1 литр сув тахминан 539 кал. Юкори хароратли юзаларга тушган сув тезда бугланади. Бугланиш натижасида унинг хажми 1700 марта ортади ва вактинча ёнаётган юзани камраб олиб хаводаги кислород микдорини камайтиради. Сувнинг юзаларни хуллаш хусусияти ёнгинни таркалмаслигида катта роль уйнайди. Унинг сирт таранлиги кичик (0,073 н/м) булганлиги учун ёнаётган моддаларнинг тиркиш ва тешикларига тезда кириб уларни совуталади. Булар хаммаси утни учиришда катта ахамият касб этади.
Пахта толаси ёнганда сув билан учириш унчалик самарали эмас. Ёнаётган пахта тойиларни ховузга ташлаб юбориб, бир хафтадан сунг олинганда яна тутай бошлаган холлари хам кузатилган. Бунинг сабаби сувнинг сирт таранлиги кичик булишига карамай жуда кичик тиркишларга, масалн, пахта толаси, пахта чангни юзаларидаги тиркишларга кира олмайди. Уларнинг атрофи сув билан коплаган булишига карамай, толанинг ички кисми чугланишда давом эта беради. Шунинг учун пахта ёнганда уни учириш учун сирт таранглигини камайтириш максадида хулловчи моддалр кушилади. Бу тадбир сув сарфини 2-2,5 марта ва ут учириш вактини 20-30 фоизга камайтиради. Кенг таркалган хулловчи моддалардан бири ОП-1 сувга огирлиги буйича 3,5-4 микдорида кушилади.Пахта толаларини учиришда “некаль” НВ хуловчиси 0,7-0,8 (огирлиги буйича) микдорида куланилади.
Сунгги пайтларда сув нефт махсулотларини хам учиришда ишлатилмокда. Ёнгин булаётган юзаларга сув маида заррарчалар холида сепилади. Бу майда томчилар (0,1-0,5 мм катталикдаги) тезда бугланади ва буг ёнаётган суюклик юзасини камраб олиб кислородни утказмайди.
Шунингдек, сув, охирги пайтларда ут учиришда кенг кулланилаётган хаво - механик купик хосил килишда хам ишлатилади.
Катта босим остида ут учириш шланглари стволидан отилиб чикаётган узлуксиз сув окими газ алангаси тилини узиб юборишда ва шу билан утни учиришда ишлатилади.
Ут учиришда сувнинг салбий хусусиятларидан бири унинг электр токининг утказувчанглидир. Бу кучланиш остида булган ускуналарни учириш имконини бермайди. Бундан ташкари, сув айрим моддалр (калий, натрий) билан химиявий реакцияга кришиб парчаланади. Парчаланиш натижасида ажралиб чикадиган водород портлаши мумкин, кислород эса ёнишни кучайтиради. Шунингдек, сув билан кальций карбидини хам учириб булмайди, чунки унга сув текканда ёнувчи газ - ацетилен ажралиб чикади.
К а р б о н а т а н г и д р и д г а з и. Бу газни ёнгин чиккан зонага йуналтириш натижасида у ердаги хавонинг таркибида кислород микдорини камайтириш оркали ёнгинни учиришга каратилган. Бу газ ёнмайди. Агар хаводаги кислород микдорини 15 фоизгача туширишга эширилса, ёнгин мавжуд булиш имкони йуколади. Карбонат ангидрид гази ёнгин учогига газ холатида, хамда суютирилган карбонат ангидридли ут учиргич холатида берилиши мумкин. Суюлтирилган карбонат ангидридли ут учиргичда у хаво билан реакцияга киришиб минус 700С хароратли корсимон модда хосил килади, бу ёнаётган буюмлар юзасини яхши совутади.
И н е р т г а з л а р. Ёнгинни учиришда инерт газлар - азот ва аргон газлари хам ишлатилади. Улар хам карбонат ангидрид гази сингари хаводаги кислород микдорини аралаштириб камайтиради ва бу ёнгинни учиришга олиб келади. Бу газлар карбонат ангидрид газичалик самарали эмас.
Т у т у н г а з л а р и. Тутун газларида кислород микдори хаводагидан бирмунча кам булиб, тахминан 18-19 фоизини ташкил килади. Бу газлар охиргача ёндирилса, ундаги кислород микдорини 5-6 фоизгача тушириш мумкин. Бундай газлар ёнгинни учиришда бемалол кулланилиши мумкин. Ут учириш техникасида самолётларнинг уз иш муддатини утаётган реактив двигателларини ишлатиш хам йулга куйилган. Булар ут учириш машиналарига урнатилади ва тутун газлари сув окими билан бирга ёнгин юзаларига берилади.
Ингибиторлар. Голоидланган углеводлар ёниш реакциясига кимёвий сусайтиргич оркали таъсир курсатиб ёнгинни тухтатади. Булар инерт газларга нисбатан анча самаралидир. Бу максадда бромли этил, бромил этилен, дибромтетрарафторэтан (фреон 114 В2) - лар ишлатилади. Фреон сув бугига нисбатан 20 марта, углерод оксидига нисбатан 12 марта смаралирокдир. Галоидланган углеводородлар чугланган пахта хом ашёси ва тоиласини учиришда айникса кул келади. Улар электр токини утказмайди ва совук хавода музлаб колмайди: Уларнинг кенг кулланилишига кийматлиги тускин булиб турипти. Бундан ташкари, кайнаш хароратининг пастлиги (380-980С) ва учувчанлиги очик жойлардаги ёнгинларни учиришда куллашга монелик килади.
К у к у н ли б и р и км а л а р. Улар ёнаётган газлар енгил алангаланувчан, ёнувчан суюкликлар кучланиш остида булган электр ускуналарини учиришда ишлатилади. Улар арзонлиги туфайли тобора купрок кулланилмокда. Уларнинг асосий кисми ош содасида (натрий карбонат) иборатдир.
Металлоорганик бирикмаларни учиришда СИ-2 кукуни ишлатилади. Унинг асосий кисми (фреон) 114 В2 билан тиндирилган селикоген заррачаларини ташкил этади. Ёнгинга тушгач кукун заррачаларидан алангага кучли тормозловчи (ингибитор) сифатида таъсир килувчи фреон ажралиб чикади.
К у п и к. Ёнаётган юзага тушган купик уни коплаб олиб, кислород киришидан тусади ва ажралиб чикаётган суюклик ёнаётган юзани совутади. Купик асосан каттик моддалар ва ёнувчан суюкликларни учиришда ишлатилади. Купиклар пайдо булишига караб икки хил булади: купик хосил килувчи коришмани хаво окими билан механик аралаштирув оркали олинадиган хаво-механик купик ва ишкор эритмаси билан кислотанинг аралашиши натижасида пайдо буладиган кимёвий купик.
Маълумки, ёнгин пайтида ёнаётган юзаларни коплаш учун куплаб микдорда купик хосил килиш керак булади. Бунинг учун купик хосил килувчи модда (пенообразователь) ларни кучли босимдаги сув билан ёки хаво билан аралаштириш керак булади. Бу жараён махсус узлуксиз ишловчи аппаратлар - купик генераторлари ёрдамида амалга оширилади. Купик хосил килувчи моддалар кукун холида булиб, одатда бирон бир кислотанинг (купинча олтингугурт кислотасининг) туздан ва ишкорий кисми эса натрий бикарбонатнинг аралашмасидан ташкил топади.
Купик генераторлари икки турли булиб, ПГ-50м ва ПГ-100 турларидир. Улар ёнувчи ва енгил алангаланувчан суюкликларни учиришда ишлатилади ва факат улчамлари билан фаркланади. Масалан, 37-расмда ПГ-100 нинг куриниши берилган. Бунда купик генераторларини босим остидаги сув тармогига улаш учун мулжалланган штуцер 1, учлик 2, вакуум камераси 4 да сувнинг окими туфайли керакли сийракланиш хосил булиши учун диффузор 3, кукунни элаш учун металлдан ясалган тур 6 урнатилган, таъминловчи бункер 5, купик чикарувчи штуцер 7.
Диффузорнинг устки ва таъминловчи бункернинг куйи кисмида сув бериш вактинча ёки бутунлай тухтатилганда оркага куйилмаслиги ва кукунни намламаслиги учун шарсимон клапан 8 урнатилган. Кукун намланса ва котиб колса, купик генераторини очиб тозалаш керак булади. Сувнинг босимини назорат килиб туриш учун штуцер 1 якинига монометр 9 урнатилади.
Купик генератори ПГ-100 ни икки киши бошкаради: бири таъминловчи бункерга купик хосил килувчи кукун солиб, генераторни ишга тушириб юборади, иккинчиси эса хосил булаётган купикни аланга устига йуналтиради ва ичакларни буралиб колмаслигини назорат килиб туради. Штуцердаги сувнинг босими монометр буйича иш босими (4-6 атм.) кийматига етгач, таъминловчи бункерга кукун солинади. Шу иш босими остида купик 15 м юкорига етказиб берила олади. Ут учирувчи ичакнинг диаметри 75 мм булганда купик пайдо булиш жараёни яхши булиши учун ичакнинг узунлиги 60 м дан кам булмаслиги керак. Купик генератори ПГ-100 нинг унумдорлиги секундига 100 л ни ташкил килади. Унинг огирлиги 24 кг ни ташкил килади. Бу генератор ёнувчи суюклик сакланувчи бир неча идишларни купик билан таъминлай олиши мумкин.
Хозирги пайтда купик хосил килиш унумдорлиги катта булган купик генераторлари ГПС-200, ГПС-600 ва ГПС-2000 кулланмокда. 38-расмда ГПС-200 купикгенераторининг схемаси курсатилган.
Купик хосил килувчи коришма марказдан кочма пукагичга берилади. Коришманинг томчилари кобик 2 да конфузор 3 оркали ташкаридан келаётган хаво билан аралашади. Бу аралашма металл тур 1 катакларидан утиб карралиги 80 га тенг булган купик хосил килади ва уни ёнгин чиккан юзаларга йуналтирилади.
Ут учирувчи асбоблар.

Ут учирувчи асбоблар дастлабки ут учириш воситаси булиб, ёнгинни бошлангич даврида, унинг кучайиб, таркалиб кетмаслиги учун ишлатилади.


ГОСТ 12.2.047-80 “Ут учириш техникаси. Атама ва коидалар” да берилишича ут учирувчи модданинг турига караб куйидаги хилларга булинади:
1. Суюклик воситасидаги (актив юзали моддалар кушилган сув ёки турли химик бирикмаларнинг сувдаги эритмалари; карбонат кислотали (суюлтирилган карбонат диоксиди); химиявий - купикли (кислота ва ишкорларнинг сувдаги эритмаси); хаво - купикли (купик хосил килувчи моддаларнинг сувдаги эритмаси билан сикилган карбонат ангидрид гази ёки хавонинг аралашмаси); хладонли, (галлоидланган углеводород асосидаги кукунли моддалар - бромли этил, хладон ва бошкалар); кукунли (карбонат икки оксидли сода асосидаги курук кукунлар); аралашма холидаги (кукунлар ва купик хосил килувчилар).
2. Ут учирувчи модданинг микдори ва улчамлари буйича - кам хажмли (хажми 5 л, 10 л ли), кучма ва хажми 25 л дан кам булмаан стационар ускуналар.
Карбонат кислотали ут учириш асбоблари хаво кирмаганда хам ёна оладиган моддалардан (пахта толаларидан) бошка хар хил моддаларни учиришда ишлатилади. Шу билан бирга 100 В гача кучланиш остида булган элктр ускуналарини хам учиришда ишлатиш мумкин. 39-расмда ут учириш асбоби курсатилган.
Суюлтирилган карбонат кислотаси пулат баллонга жойлаштирилган булиб, унинг буйин кисмида пистолетсимон лукидон хамда сифон найчаси булади. Лукидоннинг нипелли кисмига карнайсимон пластмасса кувур урнатилган. Лукидоннинг ён томонида урнатилган сакловчи копкок балонни портлашдан саклаш учун мулжалланган. Баллон хар йили касида 1 марта синов босимидан утказилади.
Хозирги пайтда карбонат кислотали ут учириш асбобларининг ОУ, ОУ-2А, ОУ-5, ОУ-8, ОУ-2ММ ва ОУ-5ММ маркалари чикарилаяпти.
Кимёвий-купикли ут учириш асбоблари каттик моддаларни хамда майдони 1 м2 гача булган суюк ёнувчи моддаларни учиришда ишлатилади. Улар билан кучланиш остидаги ускуналарни учириб булмайди. 40-расмда ОХП-10 ут учириш асбоббининг схемаси келтирилган.
Кавшарланган пулат баллон ичида ишкор аралашмаси (NaOH), полиэтилен стаканга эса сульфат кислотаси тулдирилади. Бу икки суюкликни аралаштириш натижасида кимёвий купик хосил булади. Буни амалга ошириш учун туткич 1 ни карама-карши томонга бураб стаканнинг тикини очилади ва пулат балонни 1800 га тункарилади. Стакандаги кислота тешикчалар оркали окиб чикиб ишкорга аралашади ва реакцияга киришиб купик хосил кила бошлайди. Маълумки, купик хажми жихатидан жуда тез кенгая боради ва баллон ичида 0,08-0,14 МПа микдорига босим хосил килади. Хосил булган купик тешикча 3 оркали отилиб чика бошлайди, уни аланга чиккан ерга йуналтириш керак.
Бу ут учириш асбобида хавфсизликни таъминлаш учун тешикчани кичик мих сим билан олдиндан тозалаб кейин ишга тушириш керак. Акс холда купик котиб колиб тешикчани беркитиб куйган булса, остидаги баллон портлаб кетиши хам мумкин. Бундан ташкари хар йили пулат балонни 2 МПа гидравлик босимда синаб курилади, сунгра кислота ва ишкор билан кайтадан тулдирилади.
Хаво-купикли ут учириш асбоблари ишкорли элементлар ва электр ускуналаридан ташкари турли моддаларни учиришда ишлатилади. 41-расмда ОВП-10 хаво купик ут учириш асбоби схемаси берилган. Бу асбоб ёнгин юзаларини 60 каррали купик билан таъминлаши мумкин. Ут учириш асбобининг кобигида купик хосил килувчи коришма, стакан ичида эса босим остида крбонат кислотаси жойлаштирилган.
Бу асбобни ишга тушириш учун дастак 2 ни каттик босилади, шу билан бирга карбонат кислота солинган баллончанинг мембранаси тешилади. Ундан чикаётган карбонат кислота асбоб кобиги ичида босим хосил килади, натижада купик хосил килувчи модда сифон оркали карнайсимон огизга чикиб, хаво билан аралашиб купик хосил килади.
Хладонли ва аэрозолли ут учириш асбобларига карбонат кислотали - бромэтилли ут учириш асбоблари киради. Уларнинг заряди сифатида галлоидланган углеводородли бирикмалар хизмат килади (бромли этилен, бромли этил, тетрафтордиюромэтан ва бошкалар).
Бу аэрозолли ут учириш асбоблари траснпорт воситалари ва кучланиши 380 В гача булган электр ускуналарида чиккан ёнгинларни учиришда ишлатилади.
Кукунли ут учириш асбобларида учирувчи модда сифатида кукунли таркиблар ишлатилади. Хозирги пайтда ОП-1, ОП-2, ОП-2Б, ОП-8Б1 ва бошка кукунли ут учириш асбоблари ишлаб чкикарилмокда.
ОП-1 асбобидан ташкари барча кукунли ут учириш асбобларида кукун кисилган хаво ёки газ (азот) ёрдамида амалга оширилади.
Кукунли ут учириш асбоблари ишкорий металлар, енгил ёнувчи суюкликлар, кучланиш остидаги электр укуналари ёнганда учириш учун ишлатилади.

Ут учиришнинг муким ва кучма воситалари.


Ут учиришнинг кучма воситалари аввал куриб чиккан кул ва ут учириш асбобларига нисбатан кувватли килиб тайёрланади. Хозирги вактда карбонат кислотали ОУ-25, ОУ-80, ОУ-400 (42-а расм), хаво-купикли ОВП-100, кукунли ОП-100 (42б-расм) кучма ут учириш воситалари ишлаб чикарилмокда. Шу билан бир каторда курама, икки заряд купик хосил килувчи модда билан сув коришмаси ва кукундан ташкил топган ОК-100 маркали кучма ут учириш воситаси хам кулланади. У енгил ёнувчи ва ёнувчан суюкликларни, газ ва чугланувчи моддаларни учиришда ишлатилади. Кучма ут учириш асбоблари ишлатилишида бироз нокулайдирлар. Уларни ишга тушириш учун купик генератрини, купик чикарувчи клапанни ечиб олиш, купик хосил килиш учун ичкани чуватиб ечиб олиш, баллондаги кугошин тамгани узиб ташлаш ва дастлабки стрелка буйича охиригача кайириш ишларини бажариш керак.
Булардан фаркли равишда, муким ут учириш воситалари ёнгинни учиришга доимо тайёр холда булади. Бу уларнинг катта афзалликларидан биридир. Хозирги пайтда карбонат кислотали ОСУ-5, ОСУ-5П, хаво-купикли ОВПУ-250, хладонли ОС-8М, ОС-8МД, ОФ-40, кукунли ОП-250 муким ут учириш ускуналари ишлаб чикарилмокда. Муким ут учириш ускуналари кулда ва автоматик равигшда ёнгин хикида хабар берувчи асбоблар ёрдамида хам ишга тушириб юборилиши мумкин. муким ут учириш ускунасининг ишлаш услуби 43-расмда курсатилган.
Ёнгиндан химоя килиниши зарур булган хона 1 шифтига автоматик равишда ут учириш ускунасининг кувурлари 2, уларга урнатилган ут учирувчи каллаклари 3 ва ёнгин хакида хабар берувчи восита 4 билан хабар берувчи тармок улангандир.
Хонанинг бирон ерида ёнгин чикса, уша ердаги хабар берувчи воситага таъсир килиб ва электр тармоги буйлаб буйрук берувчи аппарат 7 га хабар келади ва бу хабар ижро этувчи механизм оркали ишлатиб юборувчи ускуна 8 га берилади. Уз навбатида бу ускуна ут учириш системаси 9 ни ишлатиб юборади (схемада азот тулдирилган баллонлар курсатилган). Ундаги ут учирувчи модда 6 ва 2 кувурларидан утиб, ут учириш каллаклари 3 га етиб боради. Ёнгин хакида хабар берувчи восита 4 ишлагач, буйрук берувчи аппарат 7 ёнгин вахимаси хакида хабар берувчи ускуна 11 ни ишлатиб юборади. Муким ут учириш системасини шлатиб юбориш, юкоридагидек автоматик равишда хамда 10-кулда юргизиб юбориш бошкармаси оркали амалга ошириш мумкин.
Тукимачилик корхоналарида аксарият юкорида зикр килинган ут учириш тизими сув таъминоти тармоклари билан уланган булади. Автоматик ут учириш тизими билан хом ашё ва тайёр махсулот омборлари йигирув фабрикаларининг саралаш, чикиндиларни кайта ишлаш, чангли хавони тозалаш хоналари, тукув ва пардозлаш фабрикаларининг махсулот сифатини назорат килиш цехлари ва ёнувчи моддалар куп микдорда тупланадиган цех ёки хоналарга урнатилади.
Спринклер ускуналари. Спринклер ускуналари автоматик ут учириш воситаларига мансуб булиб, унда хонанинг шипига сув ёки купик харакатланувчи кувурлар урнатилади. Уларга маълум масофаларда штуцерлар ёрдамида спринклер каллаклари урнатилган. Хар бир спринклер каллаги 12 м2 ерга мулжалланади. Оддий холатда каллакларнинг сув йуллари копкок билан берк холда туради. Копкокни енгил эрувчан металлдан ясалган кулф ушлаб туради.
Спринклер каллаклари (44-расм) штуцер 1 ёрдамида шипдан утган сув кувурларига буралиб киргизилади. Штуцернинг тешигига зангламаслиги учун бронза халка 2 буриб киритилган. Халка билан штуцер орасига уртаси тешик металл диафрагма 3 урнатилган. Диафрагманинг бу тешиги шиша шарча (копко) 4 билан беркитилгандир. У эса учта узаро енгил эрувчан металл билан кавшарлаб куйилган мис пластинкалари ёрдамида ушлаб турилади.
Ёнгин чикканда, хаво кизиб спринклер каллагига етиб бориб, енгил эрувчан кавшарлагичга таъсир килиб кулф 5 ни бузиб юборади. Босим остидаги сувнинг 4 копкокка таъсири натижасида у диафрагма 3 дан тушиб кетади ва сувга йул очилади. Тешикдан урилиб тушаётган сув таркатгич 6 га урилиб, 9-12 м2 га ёйилиб тушиб, ёнгинни учира бошлайди. Спринклер кулфлари 72, 93, 141, 1820С да эриб кетишига мулжалланган.
Дренчер каллаги. Ташки куриниши буйича у спрниклер каллагидан кам фарк килади. Факат унда енгил эрувчан кулф ва копкок йук. Шунинг учун дренчер системаси хналарда эмас, хоналар ва бинолар орасига урнатилади. Буларни ёнгин бир цехдан иккинчи цехга ёки бир бинодан иккинчи бинога утиб кетмаслиги учун кулланилади (45-расм).
Уларни ишга тушириб юбориш кулда ёки автоматик равишда иссиклик релеларини куллаш оркали амалга оширилиши мумкин.
Спринклер а дренчер ускуналари узлуксиз такомиллаштириб борилади. Хозирги пайтда уларни факатгина сув билан эмас, балки купик билан хам учира оладиган, бошкаришни эса автоматлаштирилган хиллари мавжуд.
Сув билан ишлайдиган ускуналарнинг спринклер каллаклари олидаги кувурларда сувнинг босими доимо 0,6 МПа га, купик билан ишлайдиган кувурларда эса 0,3 МПа га якин булиши керак. Купик билан ишлайдиган хар бир каллак 17 м2 га мулжалланади. Купик хосил килувчи модданинг сарфи 3,5 л/с ва ут учириш вакти 10-15 мин деб олинади.
Ут учиришнинг дастлабки воситалари.
Ут учиришнинг дастлабки воситалари энди бошланаётган ёнгинларни учириш учун ишлатилади. Улар бинонинг ичида ёки кираверишида, омборлар ёнида, кизил рангга буялган махсус тахта шитларига осиб куйилади. Бу воситаларга ут учириш учун ишлатиладиган асбоблар (болта, белкурак, мисранг, чангак, челак), асбест матоси ёки техник кигиз, боскада сув, яшикда кум ва ут учирувчи (купикли, карбонат ангидридли ва кукунли) асбоблар киради. Шу билан бирга ут учиришнинг ички водопровод тизими хам киради.
ГОСТ 12.1.004-85(90) ССБТ “Ёнгин хавфсизлиги. Умумий талаблар! Га биноан барча ишлаб чикариш хоналари ва омборлар дастлабки ут учириш воситалари билан таъминланиши керак.
Механизациялашган ут учириш воситалари.
Механизациялашган, яъни асосий ут учириш воситаларига св насослари ва автомашиналар киради.
Сувнасослар (мотопомпалар) - умумий асосга урнатилган двигатель ва марказдан кочма насосдан таркиб топган агрегатдир.
Тукимачилик саноатида асосан МП-800 ва МП-1400 маркали ва мутаносиб равишда 800 ва 1400 л/мин иш унумдорлигига эга булган сув насослари ишлатилади. МП-800 св насоси пайвандланган енгил рама устига урнатилган булиб, кутариш учун дастаклар ёки ёнгин чиккан жойга гилдиратиб бориш учун икки гилдиракли аравача устига урнатилади.
Тиркамали сув насос МП-1400 “Волга” автомобилининг турт тактли ички ёниш двигателидан, босими катта булган марказдан кочма насос, ярим автомат вакуум тизими, икки гилдиракли автомобиль тиркамаси, ёнгинга карши ускуналар комплекти ва двигателни юргизиб юбориш учун аккумулятор батареяларидан ташкил топган.
Булардан ташкари ут учирувчи моддаларни (сув, хаво-механик ёки химиявий купик) етказиб бериш максадида ёнгин автомашиналари ишлатилади. Уларга автоцистерналар, шланг-насосли автомобиллар, поездлар ва бошкалар киради.
Насосли автоцистерна шахсий составни, ут учириш ускуналарини, сув захирасини ва купик хосил килувчи моддани ёнгин чиккан ерга етказиш хамда ичакларни водопровод тизимига улангунча сув билан таъминлаш, сув келтириш ва сув етказиб беришда оралик вазифасини хам утайди.
Автоцистерналар асосан енгил, урта ва огир турлардан ташкил топган булиб, улар ГАЗ-53а, ГАЗ-60, ЗИЛ-130, ЗИЛ-131 ва Урал-375Д автомобиллари шассиларига урнатилади.
Ут учирувчи автомобилларнинг (автоцистерна ва автонасослар) асосий агрегати, марказдан кочма ёнгин насоси булиб, у сув ёки бошка суюк ут учирувчи аралашмаларни ёнгин чиккан ерга етказиб беради.
Ут учириш машиналари учун тукимачилик корхоналарида махсус депо курилади. Улар магистрал йуллар ёнига, барча объектларига машиналар бемалол бора оладиган килиб курилади. Зарур булиб колса, кушни корхонага хам тез ёрдам бера олиш учун деполар корхонадан чикиш дарвозалари якинида курилгани маъкул. Уларнинг хизмат килиш радиуси А, Б ва В тоифали корхоналар учун 2 км олинади. Хизмат радиуси бундан катта булган корхонларда кушимча равишда ёнгин постлари курилади.



Download 264 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling