Низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Таҳсил олувчиларнинг билим даражаси тест топшириқлари орқали 
назорат қилинган ва олинган натижаларни таҳлил этиш орқали уларнинг 
мазкур курс бўйича ДТС билан меъёрланган билим, кўникма ва 
малакаларни эгаллаганлик даражаси аниқланади. 
Шуни қайд этиш керакки, тест топшириқларида билимлар 
структурасининг кетма-кетлиги тўғри ва нотўғри жавобларнинг мантиқий 
йўналишда талаб даражасида берилиши лозим.
Талаб даражасида тузилган тест топшириқларининг натижалари, яъни 
таҳсил олувчиларнинг тўплаган баллари ва кўрсаткичлари мазкур курс 
бўйича ўқув жараёнининг мақсадга мувофиқ ташкил этилганлиги, 
таълимнинг 
индивидуаллаштирилганлиги, 
табақалаштирилган 
ёндошувнинг мавжудлиги, педагогнинг педагогик маҳорати, назоратнинг 
ҳаққонийлигига бевосита боғлиқ бўлади. 
Ўқитувчи муайян курс бўйича таҳсил олувчиларнинг шу курс бўйича 
ДТС билан меъёрланган билим, кўникма ва малакаларни назорат қилиш ва 
баҳолаш Рейтинг тизимининг жорий, оралиқ ва якуний назорат учун тест 
топшириқларини тузишда аввало асосий эътиборни, ДТС мазмунини 

---

79 
қамраб олиниши, яъни мазмуни ва шаклига, тест топшириқлари ўртасида 
узвийлик ва изчилликка қаратиши лозим.
Стандарт тестлар. Тест топшириқларига қўйиладиган асосий талаб, 
ҳар бир тест муайян мазмун, таркиб, яхлитлик ва структурага эга бўлиши 
лозим.
Шуни назарда тутган ҳолда, у топшириқ мазмуни, бажариш тартиби, 
қоидаси, шу топшириқни бажариш натижасида таҳсил олувчининг 
эгаллаши мумкин бўлган бали ва тест натижаларини умумлаштириш 
бўйича кўрсатмалардан иборат бўлиши зарур. 
Тест топшириқларининг яхлитлиги у бир мавзу, боб, бўлим ёки курс 
мазмунини қамраб, уларни назорат қилиш имкониятига эга эканлигида 
кўзга ташланади. 
Ҳар бир тест топшириғи яхлит топшириқнинг бир бўлаги сифатида 
муайян мазмунни қамраб олади ва маълум бир вазифани бажаради, шу 
сабабли уларнинг бирортасини олиб ташлаш билимларни аниқлаш 
жараёни ва сифатига бевосита таъсир кўрсатади. 
Тест топшириқларининг структурасига топшириқнинг ўзаро 
алоқадорлигини амалга ошириш орқали эришилади. Асосан, ҳар бир тест 
топшириғи бир-бири билан умумий мазмун ва эришилиши назарда 
тутилган натижаларнинг умумий вариацияси орқали боғлиқлигини кўриш 
мумкин.
Стандарт педагогик тестлар мазмуни ва моҳиятига кўра: гомоген ва 
гетероген тестларга ажратилади. 
Гомоген тестлар бу қийинчилик даражаси бўйича ўсиб борувчи, ўзига 
хос шаклга эга бўлиб, таҳсил олувчиларнинг муайян мазмун юзасидан 
тайёргарлик даражаси, билим, кўникма ва малакаларини сифатли ва 
самарали назорат қилиш ва баҳолашга мўлжалланган битта ўқув курс 
бўйича тузилган топшириқлар тизими саналади. 
Гетероген тестлар бу қийинчилик даражаси бўйича ўсиб борувчи, 
ўзига хос шаклга эга бўлиб, таҳсил олувчиларнинг муайян мазмун 
юзасидан тайёргарлик даражаси, билим, кўникма ва малакаларини сифатли 
ва самарали назорат қилиш ва баҳолашга мўлжалланган бир нечта ўқув 
курс бўйича тузилган топшириқлар тизими саналади.