Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika u n IV e r sit e t t n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

2.8.Xalqasimon qaviqlar
l Z-rasm
13-rasm

---

Qaviqning teskari tomonidagi uzunligi o ‘ng tom onidagiga nisbatan 
ikki baravar ortiq boMadi. Qaviq uzunligi gazlama qalinligiga bogMiq 
b o ‘lib, 0,1 - 0,4 sm ga yetadi (13-rasm ).
Yashirin biriktirm a qaviq qatorlar (13-rasm ). Yakka tartibda ust 
kiyimlar tikishda berk qirqimli detallam ing bukilgan chetlarini asosiy 
gazlam aga biriktirish uchun, m asalan, ko‘ylak etagini qaytarib tikish 
uchun ishlatiladi. Yashirin qaviqqator solish uchun ignani detaining 
buklangan joyidan 0,1 - 0,5 sm m asofada o ‘tkazib olib, shu joy 
ro‘parasida asosiy gazlam aning yarim qalinligi ilib olinadi. Наг 1 sm 
da 2 - 3 qaviq boMadi.
Pctlya qaviqlari q irq m a petly alarn i q o i d a y o 'rm a sh u ch u n
ishlatiladi.
Yo‘rm alangan petlyalarning uch xili bor: ko‘zli - kostyum lar va 
erkaklar paltosida, to ‘g ‘ri - ich kiyimlar, bluzkalar, shim larda va 
bezak petlyalar.
2.9.Petlya qaviqlar
14-rasm

---

Petlya qaviqni hosil qilish uchun igna gazlama tagidan petlya qirqimi 
chetidan 0,1 - 0,3 sm naridan sanchiladi, igna uchiga ip o ‘raladi 
va qaviq tortib q o ‘yiladi. Q aviqlar petlya qirqimi chetidan va bir- 
biridan bir xil m asofada yotishi, ipi bir tekis taranglanishi lozim 
(14-rasm ).
Petlya oxirida qirqim chizig‘iga tik qilib puxtalam a q o ‘yiladi. H ar 
xil petlyalarning uzunligi turlicha boMib, h ar xil y o ‘g ‘onlikdagi 
iplar bilan tikiladi.
K o‘zli petlyani yo‘rm ashda 1 sm ga 6 -1 0 qaviq to ‘g ‘ri keladi.
Bezak petlyalam i yo‘rm ashda 1 sm ga 12 - 15 qaviq to ‘g‘ri keladi.
2.10.Tugma chatish
T ugm alar faqat taqish uchungina em as, balki kiyimni bezash 
uchun ham ishlatiladi. U lar asosiy m aterial rangida b o ia d i. Ikki 
teshikli tu gm alar 4 -5 qaviq bilan, to ‘rt teshikli tugmalar har bir 
teshiklaiga 3-4 qaviq bilan chatiladi. G azlam aning qalinligiga qarab 0,1
- 0,2 sm solqi ip qoldiriladi.Solqi ip atrofiga 2-3 o ‘ram ip o ‘rab, 
ipning uchi 3 -4 qaviq bilan m ahkam lab q o ‘yiladi. Ip gazlama va 
zig‘ir tolali g azlam alard an tikilgan kiyim larga tugm alarni ip n i 
solqilatm ay chatish m um kin.

---

Tugm a pishiq chatilishi uch un asosiy m aterialning teskarisiga 
qotirm a yoki kichkina tugm a shunga qo‘shib chatiiadi (15-rasm). 
T em ir ilgak va knopkalar chatish.
Tem ir ilgak va knopkalar m ashinada yoki q o ‘lda chatiiadi (16 - 
rasm).
16-rasm
Q o'lda chatilganda tem ir ilgaklar uch joydan: har bir ko'zidan 
va egilgan joyidan 3 - 4 ta qaviq bilan qadalib, 3 - 4 qaviq bilan 
m ustahkam lab chatiiadi.