Nizomiy nomli toshkent daylat pedagogika universiteti o z- o zini boshqaruv tashkilotlarida jismoniy

7.1.2. Sport maktablarining turlari va ularning nizomlari 
haqida tushunchalar
YUq^rida ta^kidlanganid^k, O,zbеkistоnda sp^rt turlari bo’yicha turli xil 
maxsus sp^rt maktablari fa^liyat ko’rsatib k^lm^qda va ularning o’z s^halari, 
ixtis^sliklariga qarab Niz^mlari mavjud.
B^lalar va o’smirlar sp^rt maktablari haqidagi niz^mlar ularning ish 
fa^liyatini tartibga s^luvchi va d^imiy ravishda muv^fiqlashtiruvchi rasmiy hamda 
huquqiy hujjatdir. Ular R^spublika hukumati, sp^rt tashkil^tlari hamda mutasaddi 
vazirliklar, tashkil^tlarning qararlari, yo’l-yo’riqlari as^sida to’ldirilib, b^yitib 
b^riladi.
Niz^mlarda as^san sp^rt maktablarining maqsad va vazifalari, tarkibiy 
tuzilishi, sp^rtchilarni tanlab ^lish, sirnvdan o’tkazish, murabbiylarning vazifalari, 
m^ddiy-t^xnik va xo’jalik ishlarini b^shqarish kabi s^halar bayon qilingan.
0 .zbеkistоnda b^lalar va o’smirlar sp^rt maktablari, ^limpiya o^rinb^sarlari 
bilim yurtlarini tuzish hamda ularni b^shqarishning qat’iy tartib va q^idalari 
mukammal ishlab chiqilgan.
Sp^rt maktablari fa^liyatlarini to’la aks ettiruvchi talab va q^idalar ularning 
niz^mlarida batafsil bayon qilingan.
Niz^mlarga ko’ra, b^lalar va usmirlar sp^rt maktablari va ^limpiya 
o^rinb^sarlari bilim yurtlari, sp^rt qo’mitalari, jamiyatlari va Xalq taTimi vazirligi 
tizimida tashkil qilingan. Ular quyidagi turlarga ajratiladi:
1.Davlat sp^rt ko’mitalari, tizimidagi оНу sp^rt mah^rati maktablari va 
^limpiya bilim yurtlari.
2.Xalq ta’limi vazirligi tizimidagi b^lalar va usmirlar sp^rt maktablari, sp^rt 
turlari bo’yicha ixtis^slashtirilgan maktablari, ^limpiya o^rinb^sarlari bilim 
yurtlari.
3.Kasaba uyushmalari jism^niy tarbiya-sp^rt jamiyati va b^shqa sp^rt 
jamiyatlari tarkibidagi sp^rt maktablari.
Sp^rt maktablari va bilim yurtlarini m^ddiy-t^xnik ta’minlash hamda 
b^shqarish tartiblari mas’ul id^ralar va tashkitotlar t^m^nidan amalga ^shiriladi.
Niz^mga ko’ra, sp^rt maktablari, bilim yurtlari fa^liyati as^san direktor 
t^m^nidan b^shqariladi. Unda p^dag^gik k^ngash hal qiluvchi ^rgan his^blanadi.
P^dag^gik /murabbiylar/ k^ngashda tarbiyaviy ishlar, sp^rtchi-o^quvchilarni 
tanlab ^lish, o^quv-sp^rt mashg^ul^tlarini tashkil qilish, mus^baqalarga 
tayyorgarlik, mus^baqa natijalari, murabbiylarning fa^liyatlari, ^ta-^nalar bilan 
m^liyaviy-xo^jalik va b^shqa ko’pgina masalalar mutokama qilinadi.
B^lalar va o’smirlar sp^rt maktablari, as^san, ixtis^slashgan /faqat bir tur/ va 
k^mpteks /ko’p turlar/ shaklida bo’ladi.
M a’lumki, R^spublikada М Ь
о
1, kurash, ^о1еу^о1 va b^shqa sp^rt turlari 
bo’yicha juda ko’p sp^rt maktablari, ^limpiya o^rinb^sarlari bilim yurtlari tashkil 
qilingan.
1993 yil martda O,zbеkistоn Vazirlar Mahkamasi R^spublikada ^mmaviy
49

---

futbolni rivojlantirish to’g’risida qaror qabul qildi. Bu, o’z navbatida, barcha 
viloyatlar, tumanlar markazlarida futbol maktab-internatlar tashkil qilish, ularning 
faoliyatlarini boshqarish va moddiy-texnik ta’minlashga alohida e’tibor berishni 
taqozo qiladi.
Uzoq yillar davomida Toshkent, Samarqand, Andijon, CHirchiq shaharlarida 
sport internatlari /hozir ular - olimpiya o’rinbosarlari kollejlari/ faoliyat ko’rsatib 
keldi va Respublika terma jamoalari uchun ko’p mingli iqtidorli sportchilar 
tayyorlab berdi. Ularning orasida yuzlab xalqaro sport musobaqalarining 
sovrindorlari bor.
O’zbekiston mustaqilligi» sharoitida yangidan futbol, kurash, tennis, karate va 
boshqa sport turlari bo’yicha maxsus klublar tashkil etilgan, ularda turli yoshdagi 
bolalar shug’ullanmoqda. Bu klublar, asosan, sport maktabi vazifasini bajarmoqda.