Noorganik kimyo kafedrasi noorganikkimyo

Ishning borishi; Natriy sulfat tuzining gidrolizi. 
Probirkaning 1/3 hajmigacha suv quying. Ustiga 1-2 mikroshpatel natriy sulfat kristallaridan 
soling va shisha tayoqcha bilan aralashtiring. Olingan eritmadan ikki tomchisini indikator 
qog‘oziga tomchilating va pH qiymatini aniqlang. Topilgan pH eritmada qaysi ionlarning 
mavjudligidan dalolat beradi? Qaysi jarayon natijasida bu ionlar vujudga keladi? Sulfid angidrid 
gazi hidining yo‘qligiga asoslanib, sulfrt kislota hosil bo‘lganiga ishonch hosil qiling. Natriy 
sulfrt gidrolizi asosan qaysi bosqichda sodir bo‘ladi? Gidroliz mahsuloti qaysi tuz bo‘ladi?
Natriy sulfat tuzining gidrolizi reaksiyasining molekulyar va ionli tenglamalarini yozing. Qanday 
tuzlar gidrolizi natijasida nordon tuzlar olinadi? 
2.Turli tuzlar eritmalaridagi muhit reaksiyalari. 
6 ta probirka olib, 1/3 hajmgacha lakmusning neytral eritmasidan quying. Bir probirkani 
kontrol sifatida qoldirib, qolganlariga bir mikroshpateldan quyidagi tuzlar kristallaridan soling: 
birinchisiga natriy atsetat, ikkinchisiga alyuminiy xlorid, uchinchisiga natriy karbonat, 
to‘rtinchisiga ammoniy karbonat, beshinchisiga kaliy xlorid. Eritmalarni shisha tayoqcha bilan 
aralashtiring (shisha tayoqchalarni bir eritmadan ikknichisiga tushirmang). Lakmus rangining 

---

39 
o‘zgarishiga qarab, har bir tuz eritmalaridagi muhit reaksiyalari to‘g‘risida xulosa chiqaring. 
Olingan natijalarni quyidagi jadvalga yozing: 
Tuz 
formulasi 
Lakmus
rangining
o‘zgarishi 
Reaksiya 
muhiti 
Eritma muhiti. 
pH >7 
pH = 7 
pH <7 
Tekshirilgan tuzlarning qaysilari gidrolizga uchraydi? Eritmada sodir bo‘layotgan gidroliz 
jarayonini ifodalaydigan molekulyar va ionli tenglamalarni tuzing. Qaysi tuz eritmasida gidroliz 
oddiy yoki bosqichli boradi? Ko‘p bosqichda boradigan tuzlar gidrolizining faqat birinchi 
bosqichini yozing, chunki konsentirlangan eritmalarda keyingi bosqichlar juda sekin boradi. 
Tuzlar eritmalaridagi muhit reaksiyalari to‘g‘risidagi umumiy xulosalar qiling: 
a) kuchli asos va kuchgiz kislotadan hosil bo‘lgan tuzlar: 
b) kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo‘lgan tuzlar: 
c) kuchgiz asos va kuchsiz kislotadan hosil bo‘lgan tuzlar: 
d) kuchli asos va kuchli kislotadan hosil bo‘lgan tuzlar.