«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

23 
Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning obyekti bo‗lib ishlab chiqarish kuchlari, 

ularni hududiy tashkil etish, hududiy sotsial-iqtisodiy tizimlar xizmat qiladi.

Shubhasiz, bu obyekt bilan iqtisodchilar ham shug‗ullansa-da, geograflar, asosan, 
hududiy sotsial-iqtisodiy tizimlarning (yoki majmualarning) turli rayonlarda
ijtimoiy va hududiy mehnat taqsimoti jarayonida vujudga kelishi, rivojlanishi va 
boshqarish qonuniyatlarini o‗rganadi.
Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya predmetining asosini ishlab chiqarish 
kuchlarining turli darajadagi tarmoq, tarmoqlararo va hududiy shakllanishi,
rivojlanishi va boshqarilishini takomillashtirishdan iborat jarayonlar tashkil qiladi. 
Bu jarayonlar nihoyatda murakkab ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va muammolarni o‗z
ichiga oladi. Ular tabiiy muhit va tabiiy resurslar majmuasi, aholining demografik 
xususiyatlari
va

joylashish

tizimlari 
– kichik qishloq (ovul)dan to
urbanizatsiyaning eng rivojlangan shakllari (megalopolis)ga qadar, mehnat 
resurslari, bandlik va ishsizlik, migratsiya jarayonlari, moddiy ishlab chiqarishning
yetakchi sohasi sanoat va uning tabaqalashgan tog‗-kon, yoqilg‗i-energetika, 
metallurgiya (qora va rangli), mashinasozlik, kimyo, o‗rmon-sellyuloza, yengil,
oziq-ovqat sanoati tarmoqlari, qishloq xo‗jaligi ishlab chiqarish majmuasi 
(dehqonchilik va chorvachilik), transport tizimi va uning mamlakat, mintaqaviy,
xalqaro mehnat taqsimotidagi integratsion aloqalarning rivojlanishidagi roli, 
infratuzilmalar majmuasi (ishlab chiqarish va noishlab chiqarish), xalqaro iqtisodiy
munosabatlar, xalqaro iqtisodiy integratsiya hamda jahon xo‗jaligi tarmoqlarini 
(mahalliy, mintaqaviy, xalqaro) hududiy tashkil qilish va fan-texnika taraqqiyoti
bilan bog‗liq rivojlantirish, takomillashtirish, mintaqaviy va umumbashariy 
muammolardan iborat.
―Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya‖ fanining asosiy vazifalari: 
bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish va 

rivojlantirish qonuniyatlari hamda omillarini o‗rganish;

---

---