«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

422 


Yechish.
Aholi sonini oldindan bashorat qilish 75-80 % aniq javobga yaqin
bo‘ladi. Lekin hamma vaqt ham, aynan, to‘g‘ri kelmaydi. Shunday bo‘lsa-da, 
kelajak holatini baholash uchun quyidagidek hisob-kitoblar amalga oshiriladi:


joriy davrdagi aholi soni (S

) – 8,7 mln kishi; 


tabiiy o‘sish koeffitsiyenti (T

↑
) – 25 ‰; 



prognoz muddati (η) – 13 yil; 


hisob-kitob bajariladi: 

= 8 700 000 (1 + 

)
13
= 12 006 000 kishi 


hisoblashlar arifmetik ketma-ketlik asosida amalga oshiriladi: 

1) 25 : 1 000 = 0,025

3) 1,025

13
≈ 1,38

2) 0,025 + 1 = 1,025

4) 8 700 000 ∙ 1,38 = 12 006 000

Javob:
2030-yilda Tojikiston aholisi 12 mln 6 ming kishiga yetishi mumkin. 


Shuningdek, aholi sonini bashorat qilishni yana bir usul mavjud bo‘lib, 

u proporsiya orqali amalga oshiriladi. Bunda, avval, aholining o‘sishi

formulasidan ham foydalaniladi. 


S

↑

= K

↑

+ M

↑

Bu yerda, 
S
↑

= aholi sonining umumiy o‘sish ko‘rsatkichi; 

K
↑

= tabiiy ko‘payish; 

M
↑

= mexanik ko‘payish. 

Formuladan chiqqan son yillik o‘sish ko‘rsatkichini ifodalaydi. Shu

qiymatga bog‘liq holda, usulni amalga oshirish mumkin. 

№

_

107. 

O‘zbekiston aholisi 2017-yil davomida 533 400 kishiga ko‘paygan. 

Mamlakat aholi soni agar 32 653 900 kishini tashkil etgan bo‘lsa, bu ko‘rsatkich 

2020-yilda qanchani tashkil etishi mumkin?


Yechish:
Hisob-kitoblarni ketma-ketlikda amalga oshiriladi: 
1) aholi ko‘payish formulasi aniqlanadi:
S
↑

= K
↑

+ M

↑
2) tabiiy o‘sish ko‘rsatkichi aniqlanadi: 

554 000 kishi;

---

---