«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

168 
a) 


moddiy ishlab chiqarish
– ya‘ni sanoat, qishloq va o‗rmon xo‗jaligi, 
qurilish, transport va aloqa (kommunikatsiya tizimi), savdo va umumiy
ovqatlanish, moddiy texnika ta‘minoti (logistika);
b)

nomoddiy yoki ijtimoiy-madaniy sohalar
– ya‘ni madaniyat, ta‘lim 
tizimi, sog‗liqni saqlash, fan, boshqaruv uy-joy va kommunal xizmat, xizmat
ko‗rsatish (servis) va axborotlar tizimidir. 
Iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlar tajribasi shuni ko‗rsatmoqdaki,
XX asrning 50-yillaridan boshlab ITI ta‘sirida moddiy sohalardagi chuqur sifat 
o‗zgarishlari ijtimoiy-iqtisodiy sohalar taraqqiyotiga yoki iqtisodiyotning
ijtimoiylashuviga kuchli ta‘sir etmoqda. Natijada, moddiy sohalarga nisbatan 
―murakkab – servis‖ sohalarining YaMM dagi hissasi uzluksiz ortib bormoqda. Bu
jarayon deyarli barcha bozor iqtisodiyoti mamlakatlari uchun xos bo‗lib ishlab 
chiqarish kuchlari rivojlanishi va taraqqiyotida hamda ularni mamlakatlar,
mintaqalar va xalqaro ko‗lam-da hududiy joylashishida ham o‗zgarishlarni yuzaga 
keltirmoqda.
Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirish va rivojlantirishning asosiy 
tamoyillari:


ishlab chiqarish tizimlarini xomashyo manbalari, yoqilg‗i va ener-giya

resurslar, iste‘mol mintaqalariga yaqin joylashtirish; 


yuqori samarali bo‗lgan tabiiy resurslarni o‗zlashtirish va majmuali 

foydalanish tizimini barpo qilish;



mamlakat va mintaqalarda ekologik holatni sog‗lomlashtirish, atrof-muhitni

muhofaza qilish va tabiiy resurslardan foydalanishning samarali mexanizmini 
ishlab chiqish va amalga oshirish, tabiatdan foydalanishning boshqaruv tizimini
takomillashtirish; 


xalqaro kommunikatsiya tizimlarini rivojlantirish va qulay geostrategik 

mavqeyidan samarali foydalanish asosida xalqaro mehnat taqsimotidagi ishtirokini

---

---