«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

169 
chuqurlashtirib, kengaytirib borish yaqin va uzoq xorijiy mamlakatlar bilan 

aloqalarni rivojlantirish;



yirik shaharlarning haddan tashqari rivojlanishini tartibga solish, kichik va

o‗rta shaharlarning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini tezlashtirish, mintaqalarning 
ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasidagi tabaqalanish jarayonini boshqarish,
iqtisodiyot tarmoqlari dasturlarini ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq etishdan 
iborat.
XX asr 50-yillarining o‗rtalaridan boshlangan ilmiy-texnika inqilobi ishlab 
chiqarish kuchlarini rivojlantirish, hududiy tashkil qilishni takomillashtirishning
klassik nazariyalariga bir qator ―tuzatishlar‖ kiritdi. Bunday tuzatishlar: a) 
sanoatning o‗ta yangi tarmoqlari, avvalo ilmiy tadqiqot va loyihalash-tajriba ishlari
bilan chambarchas bog‗liq ―ilmtalab‖ sohalarning gurkirab rivojlanishi; b) qishloq 
xo‗jaligi ishlab chiqarishi-ning sanoat asoslariga ko‗chishi – agrosanoat
majmuasining (agrobiznes) rivojlanishi; v) infrastruktura sohalarining milliy 
daromaddagi hissasining barqaror ortib borishi; g) ishlab chiqarish tizimini tobora
transport-geografik o‗ringa va xomashyoga bog‗liqligining qisqarib borish 
jarayoni; d) ilmiy-tadqiqot ishlari va loyihalash-tajriba markazlari rolining ortib
borishi; j) yuqori malakali mehnat hissasining tobora keng rol o‗ynashi; z) 
ijtimoiy-ekologik omillar – ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi va
joylashishida sezilarli o‗zgarishlarni yuzaga keltirmoqda. Chunonchi, 70-yillarning 
o‗rtalaridan boshlab ishlab chiqarish tizimidagi o‗zgarishlar keng sur‘atda
―markazdan qochma‖ yo‗nalishi (bir mamlakat va jahon xo‗jaligi doirasida) va 
sohil bo‗yiga to‗planish negizida port-sanoat ishlab chiqarish majmualarining
yuzaga kelishi va xalqaro iqtisodiy munosabatlar tizimida katta o‗rin tutishi bilan 
bog‗liq.